Dokkum toen en nu: Het Stadhuis

De historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: Het Stadhuis van Dokkum, vroeger het Mockema Blauhuis. 

Het Mockema Blauhuis
Het Mockema Blauhuis was waarschijnlijk een zaalstins die al in de zestiende eeuw werd afgebroken. Dokkum was de meest verkoperste stad van heel Friesland. Dit betekende dat de bestuurlijke functies al snel in de handen kwamen van de burgers. De oude grond bezittende adel had weinig meer in te brengen in het bestuur van de stad en verliet de stadshuizen. Het Mockema Blauhuis had een leien gedekte kap, het was aan de breedte van de Zijl gebouwd en er was een zaal die ongeveer tweederde van de oppervlakte besloeg en daarnaast ook een klein vertrek had. Het huis has een scheidingswand. Aan één of beide zijden van deze wand was de stookplaats aangebracht. Deze wand is bepalend gebleven voor de asymmetrische indeling van het stadhuis door de eeuwen heen. Het Mockemahuis was gebouwd door metselaar en steenhouwer Jacob Lous ut Harlingen. Het stadhuis is op de fundamenten van het Mockemahuis gebouwd.

Van Mockemahuis naar Stadhuis 
Op 3 september 1607 besloot het stadsbestuur van Dokkum tot de bouw van het stadhuis. Het Mockemahuis werd grondig verbouwd tot stadhuis. Het stadhuis dat tussen 1607 en 1610 gebouwd werd, werd asymmetrisch. Net naast het midden kwam de ingang en de grote gevelsteen werd gemaakt van natuursteen. Boven op de toren stond een achtkante lantaarnspits en een windvaan in de vorm van een schip. In 1717 werd deze vervangen door een grotere. Hierdoor kwam er plaats voor een klokkenkoepel. Op donderdag 29 november 1610 werd het stadhuis in gebruik genomen. In het midden van de 18e eeuw werd het stadhuis te klein dus werd er in 1756 door de burgemeester besloten om het naast het stadhuis gelegen pand te kopen. Dit werd tussen 1761 en 1762 zo gebouwd dat de vloeren op de verdiepingen aansloten met die van het stadhuis. Ook werd zo het dak op dezelfde hoogte verplaatst.

Grote verbouwing en schilderijen
In 1835 vond er nog een grote verbouwing plaats. Al het maniëristiche verdween en daarvoor in de plaats kwam de classicistische bouwstijl. Het maniërisme of de late renaissance is de stijl die volgde op de hoog renaissance. Deze stijl komt alleen nog terug in de Groene Kamer met een schouw. Het classicisme is een beweging die tussen 1640 en 1720 een terugkeer naar de klassieke Griekse en Romeinse voorbeelden voorstond. De rolgevel werd vervangen door een fronton met het door Jacob Lous gemaakte beeld van vrouw Justitia. De schilderijen uit 1763 van Daniël Reynes zijn in de raadzaal geplaatst in een grenenhouten betimmering. Het eerste schilderij verbeeldt de geschiedenis, de schilderkunst, de oudheid en de oceaan, de altijd een gevaar voor Dokkum is geweest. Het tweede schilderij laat de opkomst van het christelijk geloof zien. Het derde schilderij toont de oorlogen, waaronder de overwinning op de Spaanse bezetter. Ook is er afgebeeld hoe Dokkum protestants werd. Het laatste schilderij laat de bloei van Dokkum zien. Ook zijn er schilderijen van onder andere Burmania. De schilderijen beelden vooral de roem en dapperheid van de Dokkumers uit.

Het gemeentehuis
In het hart van Dokkum, op de Zijl, de vroegere zeesluis, staat nu het stadhuis van Dokkum. Het stadhuis is sinds 1984 het gemeentehuis van Noardeast-Fryslân. Tegenwoordig wordt er niet meer vergaderd in de burgemeester- en de wethouderskamer. Dit gebeurt in de naastgelegen gebouwen en in de Koningstraat.

Info verkregen via www.dokkum.nl en www.stinseninfriesland.nl. Foto’s van Rijksmonumenten en www.friesland.nl.

 

Dokkum toen en nu: De Bonifatiuskapel

BonifatiuskapelDe historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: De Bonifatiuskapel, met zijn rijke historie.

Bonifatius
Op 5 juni in 754 werd Bonifatius bij Dokkum vermoord. De martelaarsdood van Bonifatius bracht destijds zo’n schok teweeg in het toenmalige Frankische rijk dat er meer aandacht, tijd en geld werd besteed aan de kerstening van heidenen. Het jaar biedt ook een aanknopingspunt bij het nadenken over de rol van het latente Germaanse heidendom in het Christelijk geloof. In 2004 vond de moord precies 1250 jaar geleden plaats en dit werd op verschillende manieren vermeld en herdacht. Op tachtigjarige leeftijd reisde Bonifatius naar Utrecht, om zich opnieuw aan de zending onder de Friezen te wijden.

De missie liep niet zoals gepland en op 5 juni 754 werd hij op weg naar een doopfeest in Dokkum overvallen. Hij probeerde zich te verdedigen door met een boek de zwaardslagen op te vangen, maar dat mocht niet baten. Bonifatius wilde graag een rol spelen in het kersteningproces en vertrok daarom in 716 voor het eerst naar Friesland, omdat zij nog een Germaanse godsdienst hadden. Het lukte hem niet om de Friezen te bekeren en daarom keerde hij in het najaar terug naar Engeland, waar hij geboren was. Na de dood van Bonifatius werd hij gelijk heilig verklaard. Tot op de dag van vandaag wordt er in de abdij in Fulda een boek bewaard met sporten van het zwaard waarmee Bonifatius zich mogelijk mee had verdedigd.

De bron
Er zijn verschillende verhalen bekend over het ontstaan van de bron. Wel werd er geloofd dat de bron geneeskrachtige werking had, omdat er in 1990 een kind in het water werd gedompeld en daarna op onverklaarbare wijze haar kinkhoest kwijt was. Sindsdien hebben veel mensen heil ervaren en kracht geput door in aanraking te komen met dit water. Vanaf 1993 is de bron door een buizensysteem binnen de omheining van het Bonifatiuspark gebracht. Kunstenaar F. ram bracht een zonnewijzer en een wereldbol aan zodat in en rond de “waadplek” de kracht van het water en de figuur Bonifatius uit werd gebeeld. Ook is er toen een voorziening gekomen om op eenvoudige manier bronwater te tappen. De bron is eeuwenlang erg belangrijk geweest voor de watervoorziening van Dokkum. De bierbrouwerijen profiteerden van het heldere en schone water uit de Fontein.

De bouw
In 1934 begon men met de bouw van de kapel met 2000 zitplaatsen. Het ontwerp van deze bouw kwam van architect M.W. Valk uit ’s Hertogenbosch. De eerste steen werd op Bonifatiusdag, 5 juni 1934 gelegd door Mgr. Vaas, de deken van Leeuwarden. Twee maanden later werd de kapel ingewijd en het altaar geconsacreerd door G. Jansen, aartsbisschop van Utrecht. De kapel werd betreden door een driedelige, rondbogige toegangspoort. De muren van de poort en de wanden van de kapel zijn uitgevoerd in grote gele kloostermoppen. De stenen die gebruikt werden voor de bouw werden gebakken in de steenfabriek Schenkeschans bij Leeuwarden. De zitplaatsen zijn halfrond gebouwd zodat het priesterkoor met altaar van alle kanten goed zichtbaar is. Het altaar en de zitplaatsen zijn overkapt door een dak met houtconstructie. Het niet overdekte deel, houdt de gelovigen verbonden met de natuur. Aan de wanden is een expositie te zien met de geschiedenis van H. Bonifatius en de tentoonstellingsborden worden onderbroken door kleine glas-in-lood ramen.

Titus Brandsma en het park
Het gebouw heeft een neo-romaans karakter. Pater Titus Brandsma, groot voorstander van bedevaarten naar Dokkum, was enthousiast over het ontwerp van de kapel en hij schreef op 1 november 1936: “Hier is iets origineels ontworpen, eenvoudig en toch waardig, landelijk en toch een monument, een tent en niettemin een kerk, een plaats ter viering van de Heiige Geheimen in de openlucht en toch van alle kanten beschut, een ideale oplossing.” In het park rondom de kapel staan veertien kruiswegstaties van de beeldend kunstenaar Jacq. Maris uit Malden opgesteld. Deze staties zijn in terracotta uitgevoerd en opgenomen in kleine kapelachtige bouwsels. Opgetrokken uit kloostermoppen die afkomstig waren van de lang afgebroken kloosters in de omgeving. In de twaalfde statie werd een gedenkplaat voor Dr. Titus Brandsma opgenomen. Op de plaat staat de strofe van een vers dat hij schreef tijdens zijn gevangenschap in Scheveningen tijden de Tweede Wereldoorlog.

Huidige gebruik Bonifatiuskapel
De Bonifatiuskapel is geopend van 1 juni tot 15 september op woensdag- en zondagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur. Groepsrondleiding en bezoek aan de kapel is op afspraak het hele jaar door mogelijk. Ook voor scholieren, studenten en internationale groepen. Iedere donderdag om19.00 uur is er een Eucharistieviering in de pelgrimskapel, maar deze is helaas tot nadere kennisgeving opgeschort. Het processiepark is dagelijks vrij toegankelijk, maar van 20.00 tot 07.00 uur gesloten voor publiek. De kapel is te huur voor culturele evenementen, bruiloften, lezingen etc.

Informatie en gekleurde foto’s van www.bonifatiuskapel.nl en www.friesland.nl. Zwart-wit foto’s verkregen via Rijksmonumenten en Meertens Instituut.

Bonifatiuskapel

Bonifatiuskapel

Bonifatiuskapel

Bonifatiuskapel

Dokkum toen en nu: De Grote of Sint-Martinuskerk

De historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: De Grote of Sint-Martinuskerk, ontstaan na restauratie van de Kleine kerk. 

Van kleine naar grote kerk
De eerste kerk die gebouwd werd op deze plek was een kerk uit de tiende eeuw. Vervolgens werden er resten gevonden van een kerk uit de 11e eeuw en een derde werd in de 13e eeuw gebouwd. De huidige kerk is gebouwd rond 1590. In dat jaar veroverde Filips graaf van Hohenlohe-Langenburg de stad Dokkum voor Willen van Oranje. Voor Dokkum betekende dit dat de bezetting van de Spanjaarden voorbij was en de Hervormde Eredienst kon worden ingevoerd. De Abdijkerk was eigendom van het klooster dat op de markt stond. Deze kwam in handen van de provincie. Ook was er een kleine kerk. Beide kerken waren in een slechte staat en Dokkum vroeg de provincie om een bijdrage in de kosten voor een restauratie. Na veel onderhandelingen werd de Abdijkerk gesloopt en de kleine kerk werd grondig gerestaureerd. De stenen die bij deze restauratie gebruikt werden, kwamen grotendeels uit de Abdijkerk. De naam kleine kerk werd toen veranderd in de Grote kerk of Sint-Martinuskerk. Deze verbouwing vond plaats tussen 1588 en 1593. Hoe lang er precies over is gedaan is onbekend. In 1591 had de kerk de vorm zoals wij die nu kennen.

Grafstenen en interieur
Enkele graven in de kerk zijn waarschijnlijk geplaatst tijdens de verbouwing. Er zijn rekeningen bekend van graven die uit 1591 kwamen. Veel van deze grafstenen liggen nog steeds in de kerk. In 1590 werd de preekstoel gemaakt door Jan Claeszoon Kistemaker. Deze was na 15 jaar erg vervallen en men besloot in 1750 dat er een nieuwe preekstoel moest komen. Deze preekstoel werd bedacht door architect Sjouke Noteboom. Op 30 mei 1752 werd deze voor het eerst in gebruik genomen. Ook werd er in 1688 een orgel gebouwd door orgelbouwer Helman. In 1979 werd het oude muziekinstrument vervangen door een nieuwe. Dit is gemaakt door orgelbouwer Flentrop. Hierin is zo veel mogelijk van de stijl van Helman aangehouden.

Restauraties
De Grote kerk van Dokkum had vroeger nog niet de vorm zoals we die nu kennen. Het gebouw was iets lager en de noorderbeuk ontbrak nog. Het gebouw heeft waarschijnlijk tot aan de Reformatie dienst gedaan als parochiekerk van de stad.  Tijdens de Franse bezetting kwam de scheiding tussen kerk en staat. Dit had gevolgen voor de kerk in het jaar 1799. De pastorie en het kerkgebouw, die staatseigendom waren, werden nu eigendom van de kerk. Het was zwaar voor de kerkgemeenschap om voor deze gebouwen te zorgen, omdat er meer aan het onderhoud werd gedaan. Zo is onder meer rond 1817 al het raamwerk van de kerk vernieuwd. In 1856/1857 vond de grootste restauratie plaats. De volgende grote restauratie vond plaats in 1934 waarin de muren en balken in een slechte staat waren net zoals bij de restauratie in 1856. In 1957 verkeerde het dak in een slechte toestand dus reparatie was toen dringend nodig. In 1964 vond deze laatste grote verbouwing plaats. Tijdens deze verbouwing werden er in een onderzoek prachtige mozaïekvloeren gevonden. Ook werden er fundamenten van de oude Abdijkerk en Abdijtoren gevonden.

Huidig gebruik
Tegenwoordig kerken de leden van de ‘Protestantse Kerk in Nederland’ in deze kerk. Tot 2004 was dit nog de Nederlandse Hervormde kerk. De kerk is vanaf begin mei tot begin september op woensdag-, donderdag-, vrijdag- en zaterdagmiddag open voor publiek. Elke zondag worden er kerkdiensten gehouden. Er zijn veel concerten in deze kerk omdat de akoestiek hier erg goed is.

Zwart-wit foto’s verkregen via Rijksmonumenten. Info van het boek de kleine geschiedenis van de Grote kerk van Dokkum.

Dokkum toen en nu: Groen van Prinsterer

De historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: CBS Groen van Prinsterer. Gesloten in 2018 en nu een hele nieuwe invulling gekregen door De Groen Kunst & Cultuur. 

De naam
Het schoolgebouw aan de Van Kleffenstraat 5 is gebouwd in 1955. De school dankte haar naam aan Guillaume van Prinsterer, die in de tweede helft van de negentiende eeuw leefde. Hij studeerde rechten en kwam al snel in de politiek als bestrijder van de ideeën van de Franse Revolutie en als voorvechter van het christelijk onderwijs. Tijdens zijn leven is het niet gelukt om de christelijke school bij wet geregeld te krijgen. Hij overleed in 1876 en pas in 1920 werd de rechtsgelijkheid tussen Openbaar en Christelijk onderwijs een feit. De bijbel was het uitgangspunt in woord en daad voor de Groen van Prinsterer. Ze stonden voor onderwijs met evangelie als leidraad. Een klimaat scheppen waarbij het kind zich veilig en geborgen voelt, zodat ze zich op een goede manier kunnen ontwikkelen.

Sluiting en nieuwe school
Op vrijdag 20 juli 2018 was de laatste schooldag van ‘De Groen’. Er werd voor de schoolkinderen onder andere een disco georganiseerd. De oudste en de jongste leerling van de school sloten om 12.00 uur die dag de school symbolisch af. Die avond kon iedereen nog langskomen om afscheid te nemen. Honderden mensen hebben hun schooltijd doorgebracht op deze school. Het prachtige gebouw met de ruime hal is in Dokkum alom bekend. In de wijk de Trije Terpen in Dokkum startte een nieuwe school na de zomervakantie van het jaar 2018; CBS De Pionier. Een school die zich niet alleen op leerprestaties richt, maar ook heel nadrukkelijk op het welbevinden van de kinderen. Elk kind moet zich goed voelen op school vinden zij belangrijk. Veel kinderen van De Groen gingen na die zomervakantie naar De Pionier. In het najaar van 2018 was hier een officiële opening van.

De Groen Kunst & Cultuur
In het begin van 2019 kwam er een nieuwe invulling in het gebouw van de Groen van Prinsterer. Janne Hamstra en Hepie de Haan werden beide in een klaslokaal gehuisvest om workshops en lessen te geven. Toen ze hoorden dat het gebouw leeg kwam te staan, hebben ze gelijk contact gezocht met scholenkoepel Arlanta. Dit was eerst bedoelt voor een half jaar, maar in 2020 werd het nieuwe bestuur voor De Groen Kunst & Cultuur officieel. Inmiddels zijn er al enige tijd kunstenaars en creatievelingen in het oude schoolgebouw aan het werk. Het bruist er van de activiteit en er zijn twaalf ‘bewoners’ die daar met passie hun eigen creativiteit kwijt kunnen.

Lokalen
Er zijn twaalf lokalen met elk hun eigen kunst en cultuur. In lokaal 1 is het beeldhouw atelier te vinden van Hepie de Haan. Het tweede lokaal staat in het teken van VIYONA; vitaal, yoga en nagels. Ook wordt er in dit lokaal yoga uitgeoefend voor kinderen van 4 tot 12 jaar, genaamd de yogamatties. In lokaal 3 is Onno te vinden. Lokaal 4 is van Martine Roodvoets. Lokaal 5 is van Ilona Bisschop, beeldend kunstenares. In lokaal 7 wordt er getekend en geschilderd met ‘Combs Art Projects’. Lokaal 8 is een pottenbakkerij van Janne Hamstra-Bierma genaamd Grûn. Lokaal 9 is van Bart van der Zant en lokaal 10 is voor De Groen Kunst & Cultuur. Lokaal 11 is voor de ‘Akt Artworks’ met Andre Kamstra. Ten slot, lokaal 12 voor De Pionier theater creaties met Ruth Hanemaaijer, regisseur, trainingsacteur en createur.

Zwart-wit foto van Dirk L. de Jong via Oud Dokkum. Kleur foto’s en info verkregen via de website van De Groen Kunst & Cultuur

Dokkum toen en nu: Museum Dokkum

De historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: Museum Dokkum aan de Diepswal, waarvan één van de panden het Admiraliteitshuis was uit de vroegere jaren.

Het Admiraliteitsarchief
Museum Dokkum bevindt zich in een aantal historische panden, waaronder het zeventiende eeuwse gebouw van de Admiraliteit van Friesland en Groningen uit 1618. In Dokkum was één van de vijf admiraliteitscolleges van Nederland gevestigd. De Admiraliteit hield zich bezig met de bescherming van de handelsvaart en met oorlogsvoering ter zee. De Friese Admiraliteit werd op 6 maart 1596 opgericht en ontbonden in 1975, toen de Franse tijd in Nederland aanbrak. Veel bronnen van de Friese Admiraliteit zijn er tegenwoordig niet meer over. Bij de grote brand van 12 op 13 februari 1771 in Harlingen ging vrijwel al het archiefmateriaal van de Admiraliteit in vlammen op. Daarnaast werden er ook vele kaarten en documenten met betrekking tot de geschiedenis van Friesland vernietigd. Het weinige resterende archiefmateriaal werd overgebracht naar het Departement van Marine in Den Haag. Toen daar op 8 januari 1844 brand uitbrak, verging ook al het resterende archiefmateriaal.

Dokkumer tijd
De Admiraliteit was gevestigd in het oude raadhuis, op de hoek van de Hoogstraat en de Lange Oosterstraat in Dokkum. Dit gebouw was in 1589 aangekocht door kapitein Tjaerd Tjebbes voor 900 goudgulden. De Admiraliteit kwam terecht in het Blauhuis, een indrukwekkend gebouw met een markante ranke toren. Het stadsbestuur betaalde aanvankelijk de huur, maar vanaf 1610 werd deze overgenomen door de Admiraliteit. In 1618 verhuisde de instelling naar een ander pand, waar tegenwoordig het Museum van Dokkum te vinden is. Nog in 1950 voerde dit huis het wapen van de Fries-Groninger Admiraliteit. Door het dichtslibben van de zeearm verplaatste de Admiraliteit in 1645 van Dokkum naar Harlingen. In 1963 vestigde het museum zich in het admiraliteitsgebouw, waarvan de mooie renaissance decoraties nog bewaard zijn gebleven. Naast het museum ligt een prachtige binnentuin waar de monumentale entree van het oude admiraliteitsgebouw te zien is. Het admiraliteitshuis is ook in gebruik geweest als ‘armenhuis’ van de gemeente Dokkum.

Streekmuseum
Museum Dokkum is een streekmuseum gelegen in het historische centrum van de stad Dokkum. Het toeristen informatiepunt is ook te vinden in het museum waar veel informatie te verkrijgen is over Dokkum en omgeving. De vaste collectie van het museum bestaat uit oude archeologische opgravingen, oude gebruiksvoorwerpen, volkskunst, schilderijen en Fries aardewerk. Er is een uitgebreide Fries-zilvercollectie, waarvan een groot deel afkomstig is van Dokkumer goud- en zilversmeden. Daarnaast bezit het museum een belangwekkende collectie textiel, waaronder Friese kostuums, floddermutsen en merklappen. Het museum heeft een bescheiden bibliotheek (niet toegankelijk voor publiek) en een museumwinkel waar onder andere boeken, ansichtkaarten en souvenirs verkocht worden. Daarnaast kunnen er diverse letterlappatronen gekocht worden, naar letterlappen uit de collectie van het museum.

Expositie kerst in karton
Van 10 oktober t/m 10 januari 2021 is de expositie ‘Kerst in karton’ te zien in het Museum. De expositieruimte zal vol staan met papieren kartonnen kerststallen die verzameld zijn door Roel van Dulk en en Fret van der Zwet uit Ferwerd. Zij hebben in de afgelopen decennia een grote verzameling grafische kerstgroepen opgebouwd. Er worden diverse werken geëxposeerd met de overeenkomst dat ze van papier of karton zijn gemaakt. De kartonnen kerststallen zijn gemaakt in de 19e en 20e eeuw. Het gebruik van kerststallen van karton is inmiddels grotendeels verdwenen in de meeste landen. Maar in Tsjechië worden nog steeds jaarlijks nieuwe ontwerpen gemaakt. In de expositie zijn verschillende van deze nieuwe Tsjechische bouwplaten van kerstgroepen te zien. Een kleine selectie van de kerststalbouwplaten die in de expositie te zien zijn, zijn in de museumwinkel te koop.

Informatie gevonden op http://www.museumdokkum.nl. Foto’s van Historisch Informatiecentrum Noordoost Fryslân.

Dokkum toen en nu: Opus 3

De historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: De Opus 3, die eerst gevestigd was op de Legeweg onder de naam Streekmuziekschool voor Noardeast-Fryslân en daarna werd gevestigd op de Gedempte Hantumervaart. 

Muziekschool
Opus 3 is het centrum voor muziek in Noardeast-Fryslân en is gevestigd in ’t Omnium aan de parklaan 3 in Dokkum. Hier worden muzieklessen gegeven voor jong en oud in de gemeenten Noardeast-Fryslân en Schiermonnikoog. Veel van de lessen worden gegeven op locaties door het hele werkgebied. Naast het volgen van deze instrumentale lessen zijn er ook kortlopende cursussen voor muziek, bandcoaching, ensembles en oefenruimtes voor bands in de popbunkers. Het hoofdgebouw heeft meerdere zalen aan de vijver, een popbunker, een slagwerklokaal en muzieklokalen. De missie van Opus 3 is om zoveel mogelijk inwoners van Noardeast-fryslan in contact te brengen met muziek, op welke manier dan ook waarbij het plezier hebben erg belangrijk is. Ze willen dat muziek een brug kan slaan tussen mensen onderling en hun culturen. Daarbij moet de deelname betaalbaar blijven voor alle lagen van de bevolking.

Van KEK naar Kunstloket
Sinds 2012 voert Opus 3 het KEK-programma uit op 10 scholen in het werkgebied. KEK staat voor Kultuer Edukaasje mei Kwaliteit en hierin wordt samen met deze 10 scholen een schoolbreed programma samengesteld op het gebied van cultuur en erfgoed. De afgelopen vier jaar heeft Opus 3 middels KEK aansprekende kunstprojecten georganiseerd voor een heel aantal basisscholen. Als vervolg wordt er een overzicht van aanbod aangeboden dat is verzorgd door zelfstandige, lokale kunstenaars op de website, toegankelijk voor alle basisscholen in Noardeast-Fryslân.

’t Omnium
In 2002 heeft de Stichting Streekmuziekschool Noardeast-Fryslân de school overgenomen van de Gemeenschappelijke Regeling. De stichting heeft budgetcontracten afgesloten met de gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Schiermonnikoog. De school heeft momenteel 2000 leerlingen/cursisten. Sinds mei 2003 heeft de school een nieuwe naam aangenomen: Opus 3, centrum voor muziek in Noordoost Friesland. Sinds augustus 2003 heeft de school een nieuwe huisvesting gekregen aan de Parklaan 3 in Dokkum, samen met bovenbouw Havo/VWO van het Dockinga College. Het gebouw heeft de naam: ’t Omnium.

Legeweg
De school werd in 1958 opgericht door een commissie bestaande uit o.a. de heer van Tuinen (burgemeester van Dokkum) en drs. K. de Jong Ozn (docent aan het Oostergo lyceum, later o.a. staatssecretaris van OKW). Het werd opgezet als Stichting tot oprichting en instandhouding van een muziekschool in Noardeast-Fryslân. De naam van de school werd Streekmuziekschool voor Noardeast-Fryslân. De deelnemende gemeente waren Dokkum. Kollumerland, Oosterdongeradeel en Westdongeradeel. Later deden ook Ferwerderadeel en Schiermonnikoog mee. In het eerste jaar waren er 275 leerlingen. Het hoofdgebouw van de school stond aan de Legeweg 11 in Dokkum, tegenwoordig een woonhuis. In 1969 besloten de gemeenten een Gemeenschappelijke Regeling aan te gaan, waardoor de rechtspositie van de leerkrachten werd verbeterd en de gemeenten meer invloed kregen. Het aantal leerlingen was inmiddels toegenomen tot 1000. In 1972 schoof Ferwerderadeel weer aan. In datzelfde jaar werd het pand aan de Gedempte Hantumervaart in Dokkum in gebruik genomen die eind 2018 in de verkoop kwam.

Informatie en zwart-wit foto’s van de website van Opus 3.