De historische binnenstad van Dokkum kent tal van bijzondere plekjes met een goed verhaal. Zowel binnen als buiten de binnenstad zijn de afgelopen jaren gebouwen gesloopt, opgeknapt of nieuwgebouwd. In-Dokkum.nl duikt in de rubriek ‘Dokkum toen en nu’ de geschiedenis in. Waarom heeft een straatnaam die naam gekregen? En wat stond er vroeger op de plek van wat er nu staat? In deze editie: De Bonifatiuskapel, met zijn rijke historie.
Bonifatius
Op 5 juni in 754 werd Bonifatius bij Dokkum vermoord. De martelaarsdood van Bonifatius bracht destijds zo’n schok teweeg in het toenmalige Frankische rijk dat er meer aandacht, tijd en geld werd besteed aan de kerstening van heidenen. Het jaar biedt ook een aanknopingspunt bij het nadenken over de rol van het latente Germaanse heidendom in het Christelijk geloof. In 2004 vond de moord precies 1250 jaar geleden plaats en dit werd op verschillende manieren vermeld en herdacht. Op tachtigjarige leeftijd reisde Bonifatius naar Utrecht, om zich opnieuw aan de zending onder de Friezen te wijden.
De missie liep niet zoals gepland en op 5 juni 754 werd hij op weg naar een doopfeest in Dokkum overvallen. Hij probeerde zich te verdedigen door met een boek de zwaardslagen op te vangen, maar dat mocht niet baten. Bonifatius wilde graag een rol spelen in het kersteningproces en vertrok daarom in 716 voor het eerst naar Friesland, omdat zij nog een Germaanse godsdienst hadden. Het lukte hem niet om de Friezen te bekeren en daarom keerde hij in het najaar terug naar Engeland, waar hij geboren was. Na de dood van Bonifatius werd hij gelijk heilig verklaard. Tot op de dag van vandaag wordt er in de abdij in Fulda een boek bewaard met sporten van het zwaard waarmee Bonifatius zich mogelijk mee had verdedigd.
De bron
Er zijn verschillende verhalen bekend over het ontstaan van de bron. Wel werd er geloofd dat de bron geneeskrachtige werking had, omdat er in 1990 een kind in het water werd gedompeld en daarna op onverklaarbare wijze haar kinkhoest kwijt was. Sindsdien hebben veel mensen heil ervaren en kracht geput door in aanraking te komen met dit water. Vanaf 1993 is de bron door een buizensysteem binnen de omheining van het Bonifatiuspark gebracht. Kunstenaar F. ram bracht een zonnewijzer en een wereldbol aan zodat in en rond de “waadplek” de kracht van het water en de figuur Bonifatius uit werd gebeeld. Ook is er toen een voorziening gekomen om op eenvoudige manier bronwater te tappen. De bron is eeuwenlang erg belangrijk geweest voor de watervoorziening van Dokkum. De bierbrouwerijen profiteerden van het heldere en schone water uit de Fontein.
De bouw
In 1934 begon men met de bouw van de kapel met 2000 zitplaatsen. Het ontwerp van deze bouw kwam van architect M.W. Valk uit ’s Hertogenbosch. De eerste steen werd op Bonifatiusdag, 5 juni 1934 gelegd door Mgr. Vaas, de deken van Leeuwarden. Twee maanden later werd de kapel ingewijd en het altaar geconsacreerd door G. Jansen, aartsbisschop van Utrecht. De kapel werd betreden door een driedelige, rondbogige toegangspoort. De muren van de poort en de wanden van de kapel zijn uitgevoerd in grote gele kloostermoppen. De stenen die gebruikt werden voor de bouw werden gebakken in de steenfabriek Schenkeschans bij Leeuwarden. De zitplaatsen zijn halfrond gebouwd zodat het priesterkoor met altaar van alle kanten goed zichtbaar is. Het altaar en de zitplaatsen zijn overkapt door een dak met houtconstructie. Het niet overdekte deel, houdt de gelovigen verbonden met de natuur. Aan de wanden is een expositie te zien met de geschiedenis van H. Bonifatius en de tentoonstellingsborden worden onderbroken door kleine glas-in-lood ramen.
Titus Brandsma en het park
Het gebouw heeft een neo-romaans karakter. Pater Titus Brandsma, groot voorstander van bedevaarten naar Dokkum, was enthousiast over het ontwerp van de kapel en hij schreef op 1 november 1936: “Hier is iets origineels ontworpen, eenvoudig en toch waardig, landelijk en toch een monument, een tent en niettemin een kerk, een plaats ter viering van de Heiige Geheimen in de openlucht en toch van alle kanten beschut, een ideale oplossing.” In het park rondom de kapel staan veertien kruiswegstaties van de beeldend kunstenaar Jacq. Maris uit Malden opgesteld. Deze staties zijn in terracotta uitgevoerd en opgenomen in kleine kapelachtige bouwsels. Opgetrokken uit kloostermoppen die afkomstig waren van de lang afgebroken kloosters in de omgeving. In de twaalfde statie werd een gedenkplaat voor Dr. Titus Brandsma opgenomen. Op de plaat staat de strofe van een vers dat hij schreef tijdens zijn gevangenschap in Scheveningen tijden de Tweede Wereldoorlog.
Huidige gebruik Bonifatiuskapel
De Bonifatiuskapel is geopend van 1 juni tot 15 september op woensdag- en zondagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur. Groepsrondleiding en bezoek aan de kapel is op afspraak het hele jaar door mogelijk. Ook voor scholieren, studenten en internationale groepen. Iedere donderdag om19.00 uur is er een Eucharistieviering in de pelgrimskapel, maar deze is helaas tot nadere kennisgeving opgeschort. Het processiepark is dagelijks vrij toegankelijk, maar van 20.00 tot 07.00 uur gesloten voor publiek. De kapel is te huur voor culturele evenementen, bruiloften, lezingen etc.
Informatie en gekleurde foto’s van www.bonifatiuskapel.nl en www.friesland.nl. Zwart-wit foto’s verkregen via Rijksmonumenten en Meertens Instituut.
