De opening van de tentoonstelling van de ‘Wite Kninen’ door burgemeester Marga Waanders kon zaterdagmiddag op ruimte belangstelling rekenen. Enkele honderden belangstellenden verzamelden zich in de oude gymzaal naast de Groen van Prinstererschool waar een tijdelijke expositie is ingericht. Na een korte sketch door Inne Bilker opende de burgemeester de expositie. Van 29 september tot en met 14 oktober is de kunsthal aan de Van Kleffenstraat tijdens openingstijden geopend en gratis toegankelijk voor het publiek.
De afgelopen weken konden we in de Rubriek “Wite Kninen” op www.in-dokkum.nl stap voor stap kennismaken met dit collectief van kunstliefhebbers. In het geheim hebben zij zich voorbereid op een grote expositie in de oude gymzaal van de Groen van Prinstererschool. Het gymnastieklokaal is vanbinnen en buiten omgetoverd tot een echte expositiehal, hier tonen zij de kunstwerken die voor en door de bewoners van deze regio zijn gemaakt. De redactie van www.in-dokkum.nlinterviewde aan de vooravond van de opening van de expositie enkele Wite Kninen.
Totstandkoming expositie en locatie
Aan het begin van het interview vertellen de Wite Kninen hoe dit initiatief van een exposite tot stand is gekomen: “In de zomer van 2017 zagen we dat Culturele Hoofdstad 2018 nog niet zo leefde in Dokkum en vonden we als kunstliefhebbers dat er ook hier iets georganiseerd moest worden. Het begon met een klein groepje en een klein idee. Toen we met de gemeente om tafel gingen en deze geweldige locatie ter beschikking kregen, werd het een steeds groter wordend project. We kregen ondersteuning in de vorm van subsidie via het Iepen Mienskipsfûns en de Rabobank. Stichting Welzijn het Bolwerk schonk ons veel in natura. Toch hebben we aan het oorspronkelijke plan van een low-budget tentoonstelling vastgehouden.”
Witte konijn uit Wonderland
De naam Wite Kninen riep veel vragen op bij de bewoners van Dokkum maar er is zorgvuldig voor gekozen: “De naam is geïnspireerd op het verhaal van Alice in Wonderland. Dit moderne sprookje gaat over Alice die een heel saai boek aan het lezen is wanneer er ineens een pratend wit konijn langskomt en Alice meelokt het konijnenhol in. Het blijkt geen hol maar de wondere wereld Wonderland te zijn, een bijzondere wereld vol merkwaardige figuren en personages. Het witte konijn staat ook symbool voor aantrekkingskracht en nieuwsgierigheid en dat hebben we in het Frysk vertaald naar Wite Kninen.”
Voor en door Noordoost Fryslân
Het oorspronkelijke doel om afvalmaterialen te gebruiken voor de expositie bleef, zo hebben alle mensen van deze regio eraan meegewerkt. Niet altijd bewust en letterlijk maar verschillende kunstwerken zijn gebaseerd op materialen van tweedehands winkels of andere gebruikte en afgedankte producten: “De kunsthal bestaat uit persoonlijke werken en grotere gezamenlijke werken gemaakt in samenwerking met onderwijsinstellingen, maatschappelijke en culturele organisaties. We wilden meer mensen bij dit project betrekken om zo meerdere visies te krijgen allemaal met een link naar Noordoost Fryslân.”
Kunst en Mienskip
De Wite Kninen blijkt een groep kunstliefhebbers te zijn die de samenwerking met elkaar en met de Mienskip hebben gezocht, zonder de nadruk te veel op de kunst te leggen: “We probeerden als Wite Kninen het stereotype beeld van Noordoost Fryslân te veranderen. Niet om een esthetisch doel te bereiken of een moreel voor te leggen maar juist om te verrassen. Het ging ons voornamelijk om het proces van verbinding en gezamenlijk iets te realiseren. Dat het dan soms een tikkie vreemd wordt is niet gek met zoveel verschillende individuen vanuit de samenleving. We hebben de expositie geprobeerd om laagdrempelig, humoristisch en soms ook ontroerend te maken. Niet iets standaards, zo kun je van alles aantreffen als je jezelf ervoor openstelt. Kunst is immers ook vaak niet uit te leggen, ze zeggen ze wel: waar tekst ophoudt gaat het beeld verder. Het kijken ernaar is iets wat je zelf bezit en daar heb je vaak wel een gevoel bij.”
Gymzaal omgetoverd tot expositiehal
Van 29 september tot en met 14 oktober is de kunsthal aan de Van Kleffenstraat geopend en gratis toegankelijk voor het publiek. Wanneer je de oude gymzaal binnenstapt krijg je een gidsje mee waarin de kunstwerken doormiddel van stukjes tekst beschreven worden: “Deze kunstvorm maakt het verhaal compleet. Je stapt met je gidsje echt een andere wereld binnen. Een toonzaal ingericht met ruimtelijke objecten en platte kunstwerken die figuratief en non-figuratief zijn. Een ruimte waar je je kan verwonderen en verbazen over wat we graag willen laten zien van Noordoost Fryslân. En dan net op een andere manier. We hopen dat mensen nieuwsgierig zijn en langskomen. Onze kunstwerken bekijken, erover nadenken en dan nog eens langslopen om nog wat details te bekijken…. ”
De kunstwerken gaan na de expositie terug naar de eigenaar, maar bij belangstelling kan er altijd contact opgenomen worden met de Wite Kninen, zij zullen dan zorgen voor contact met de kunstenaar.
Voor meer informatie en nieuwsgierig makende beschrijvingen van de kunstwerken: www.in-dokkum.nl/witekninen.
In de Rubriek “Wite Kninen” stelt het collectief “Wite Kninen” zich voor en bespreken we een aantal onderwerpen geïnspireerd op de karakteristieken van noordelijk Oostergo. Oostergo was een van de drie streken waarin de huidige provincie Fryslân in vroegere tijd werd ingedeeld. De Wite Kninen zoeken in het kader van Culturele Hoofdstad van Europa 2018 de samenwerking met verschillende groepen uit de samenleving. Deze verbinding die zij zoeken met De Mienskip is van 30 september tot en met 14 oktober te bewonderen tijdens een grote kunsthappening in het oude gymlokaal achter de Groen van Prinsterer (van Kleffenstraat 5 Dokkum).
Us Mem
De afgelopen weken zijn een heel aantal thema’s besproken in deze rubriek, deze week bespreken we de laatste kunstwerken die nog niet beschreven zijn. Te beginnen met een heel concreet onderwerp “Us Mem”. Oftewel De Koe: de grootste inwoner en hét synoniem van Fryslan. Natuurlijk kennen we het beeld van de altijd grazende koe in het weiland, maar tijdens onze expositie is de koe op een andere manier uitgebeeld. Twee prachtig grote koeienkoppen zijn uitgebeeld middels de muzieksmaak van de bewoners van Oostergo door de jaren heen. De ene koe is compleet gemaakt van singeltjes en de andere koe van de bijbehorende hoesjes. Welke muziek luisterden de bewoners van deze omgeving tot het moment dat de CD zijn intrede deed?
Grasduinen
De koeien kijken naar de grasduinende jongens. Heerlijk onbezonnen en op hun gemak hangen ze rond. Fris en fruitig, puur natuur, rondsnuffelen en vervelen… Dit is het beeld van de jeugd van vroeger. Tegenwoordig wordt er heel anders gespeeld. Toch blijft er ook verschil tussen spelende kinderen in de stad en in de dorpen. Kinderen spelen middels de vrijheid die hun wordt gegund door de omgeving. Deze schommelende jongens… even die nostalgische gedachten…
Snelle hazen
Van de relaxte omhangende jongens naar de snelheid van de hazen. Vooral wanneer het schemerig en donker wordt zijn ze te zien in de weilanden of vlak voor je auto. De snelle en wendbare hazen, onmiskenbaar horen ze bij de nacht en onze omgeving.
Van nietjes tot keramiek
Wanneer je de bewoners van Dokkum vraagt naar het mooiste plekje van de stad, is bijna altijd het antwoord: “De Bolwerken met hun molens.” Molens ‘De Hoop’ en ‘Zeldenrust’ mogen dan ook absoluut niet ontbreken in deze expositie, uitgebeeld in duizenden nietjes.
Op onze expositie zijn allerlei kunstvormen gebruikt, zo ook fotografie. In een zwart-wit reportage is te zien welke oerberoepen er momenteel nog uitgeoefend worden. Wat is er momenteel nog van te zien?
Een heel bijzonder persoonlijk verhaal wordt ook door middel van foto’s uitgebeeld op houten vloerpanelen. Het oorlogsverleden van Nederlands Indië is een zwarte pagina voor sommige bewoners van deze omgeving en heeft ook een plaatsje in onze expositie.
Een prachtige tegenstelling van grof en roestige olievaten met verfijnde schilderkunst: een panorama van gedetailleerde kenmerken uit onze omgeving. In deze zelfde ruimte bevinden zich ook de keramieken wandplateau’s van de pottenbakkers. Deze kunstwerken zijn gebaseerd op het wad.
De gehele expositie wordt aangevuld met een collectie schilderijen. Hier zijn de mensen, het milieu en het straatbeeld door de ogen van de Kninen te bewonderen.
Witte kroonluchter
Deze rubriek ronden we af met een eenheid en rust. Wat je van te voren niet verwacht van afval en afgedankt materiaal. Maar wanneer je deze verzamelde spullen compleet wit maakt, krijg het iets melancholisch. Al deze spullen, van kinderspeelgoed tot sportschoen, hadden ooit een verschillende eigenaar. Ze werden door ons in de witte saus geduwd en hangen nu als eenheid in de vorm van een kroonluchter boven de rest van de kunstwerken.
Benieuwd naar al onze kunstwerken? Kom gerust een kijkje nemen! Onze expositie is geopend van 30 september tot en met 14 oktober: woensdag/donderdag 13.00-17.00u, vrijdag 13.00-21.00u en zaterdag/zondag 11.00-18.00u.
De afgelopen weken waren een aantal columns van de Wite Kninen te lezen op in-dokkum.nl/witekninen. Hier bespreken de Wite Kninen een aantal onderwerpen geïnspireerd op de karakteristieken van Noordelijk Oostergo. In het kader van Culturele Hoofdstad van Europa 2018 zoeken zij de samenwerking met verschillende groepen uit de samenleving en deze verbinding met De Mienskip is binnenkort te bewonderen in een expositiehal. Een van de samenwerkingen was met de NT2-cursisten van het Friesland College.
Wite Kninen en de expositie
Het uitgangspunt van collectief de Wite Kninen is dat zij de basis van de expositie, met een lokaal ‘geoogste’ inhoud, neerzetten met kunstwerken gemaakt door het collectief zelf aangevuld met kunstwerken gemaakt door samenwerkingen met De Mienskip. Zo delen amateurs en professionals een podium waar talenten uit de regio zichtbaar worden en brengt het ook nieuwe creativiteit en inspiratie. Op deze manier ontstaat een bijzondere manier van kunstbeleving en is het vaak een feest van herkenning vanwege de regionale karakteristieken. Een van deze kunstobjecten is “Noordelijk Oostergo vertelt”, gemaakt door een gemêleerd gezelschap met allerlei creatievelingen.
Noordelijk Oostergo vertelt
Het kunstwerk bestaat uit ruim tweehonderd houten blokken die allemaal op unieke wijze zijn bewerkt. Elk blok vertelt een eigen verhaal van iemand die in deze regio woont, werkt of naar school gaat. Al deze blokken tezamen worden bevestigd aan een wand in de expositiehal en vormen de contouren van Noordelijk Oostergo: “Een boeiende afspiegeling van individuen en persoonlijkheden in Noordoost Friesland” volgens de Wite Kninen.
De blokken hout werden verdeeld onder De Mienskip zoals bijvoorbeeld VSO De Wingerd in Damwoude, het Naaiatelier, de Biljarclub, atelier Bolwerk, de NT2-cursisten van het Friesland College en allerlei andere individuen die hun sporen hebben achtergelaten in Noordoost Friesland. De opdracht die de Wite Kninen meegaven was: alles mag en alles kan. Maak iets van/op het blok hout wat je aanspreekt, iets van jezelf of draag een boodschap uit. De bewerking van het blok kan met verschillende disciplines van beschilderen en decoreren tot bewerken met een zaag of een guts.
NT2-cursisten Friesland College
Vanwege de Wet Inburgering zijn mensen die in Nederland zijn komen wonen vanuit een ander land, verplicht een inburgeringscursus te volgen. Het doel is dat deze mensen prettig in (dit geval in) Friesland kunnen leven, werken, wonen en studeren. Het Friesland College biedt het Staatsexamen Nederlands als Tweede Taal (NT2) aan voor mensen die werk of studie op HBO- of universitair niveau willen doen, het diploma biedt meer kans op succes in Nederland qua werk of studie. Volgens de docenten van het Friesland College is het moeilijk deze groep te verbinden met de samenleving: “Middels dergelijke projecten proberen we ze onderdeel van de maatschappij te maken.”
James Qodi uit Soedan
De Wite Kninen vonden het bijzonder om het deze groep cursisten aan de slag te gaan: “Je merkt dat deze mensen in het land van herkomst nauwelijks in creatieve sferen bezig zijn. We moesten ze echt leren hoe je een kwast vasthoudt of hoe je kan sponzen. Een bijzonder project! Toen we ze in eerste instantie helemaal hun gang lieten gaan, kregen we van de mannelijke cursisten alleen maar blokken met daarop de namen van hun vrouw en kinderen en de Heer, daaromheen stonden roze hartjes. De vrouwen schilderden vooral de Syrische vlag. De tweede keer vroegen we ze een spreekwoord of gezegde uit hun eigen taal te noemen en dan vertaalden wij dat in het Frys. Hierdoor ontstonden de meest ontroerende verhalen, bijvoorbeeld het verhaal van James Qodi: “Een jonge vent uit Soedan.” De Wite Kninen vertellen: ” De eerste keer dat James aan de slag ging met het stuk hout, tekende hij een hond. Een soort Stabijhondje die hij natekende van een foto van zijn telefoon.
Het was niet zijn eigen hond, maar het beestje loopt rond op de werkervaringsplek van James. Het hondje zoekt James iedere werkdag op. Best bijzonder dat zo’n jongen juist dat hondje kiest om een portret van te maken! James is lasser en automonteur en in dit vak wil hij graag verder. Hij groeide op een boerderij op en houdt erg van dieren. Door de burgeroorlog in Soedan en Zuid Soedan werden familie en maatschappelijke structuren verwoest en heerst er hongersnood, zijn vrouw en kinderen wonen nog steeds in Soedan”.
SO & VSO de Wingerd
Een andere deelnemende groep zijn de leerlingen van SO & VSO de Wingerd (christelijke school voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs uit Damwoude). Op de Wingerd, bestemd voor leerlingen met een blijvende beperking, willen ze de leerlingen zo goed mogelijk voorbereiden op een zo zelfstandig mogelijke en passende plek in de maatschappij. Deze leerlingen werd ook gevraagd een persoonlijk blok hout te maken: “Vol passie werd er gehamerd, gegutst, geschilderd en getekend. Prachtig om de interesses van deze kinderen door hun ogen te zien. De kunstwerken verschillen enorm, qua uitvoering en ook qua beleving.”
De Mienskip moet nog even geduld hebben voordat bekend wordt gemaakt waar en wanneer de kunstexpositie van de Wite Kninen in het kader van de Culturele Hoofdstad van Europa 2018 zal plaatsvinden. Al het nieuws omtrent dit bijzondere project is te vinden op www.in-dokkum.nl/witekninen
In de Rubriek “Wite Kninen” stelt het collectief “Wite Kninen” zich voor en bespreken we een aantal onderwerpen geïnspireerd op de karakteristieken van noordelijk Oostergo. Oostergo was een van de drie streken waarin de huidige provincie Fryslân in vroegere tijd werd ingedeeld. De Wite Kninen zoeken in het kader van Culturele Hoofdstad van Europa 2018 de samenwerking met verschillende groepen uit de samenleving. Deze verbinding die zij zoeken met De Mienskip is binnenkort te bewonderen tijdens een grote kunsthappening. Deze week bespreken we “Het Leugenbankje”.
Leugenbankje
Wanneer je het centrum van Dokkum aan de zuidkant binnenkomt zie je aan de linkerkant van de Woudpoortbrug “Het Leugenbankje”. Tegenwoordig meer een hangplek voor de jeugd, maar leugenbanken zijn een eeuwenoud fenomeen. Ze stonden aan de kades in havens waar zeevarenden elkaar ontmoetten en sterke verhalen vertelden. Vandaar dat boven het Dokkumer Leugenbankje de tekst: “Je mutte mar Hoare Wie ‘t Seit” staat.
Stamtafel
De strategische locatie van de leugenbank was ideaal voor de ‘hangers’ zodat ze alle schepen zagen binnenkomen. De locatie van ‘onze’ Leugenbank is ook bij binnenkomst van de stad en het heeft daarnaast een sociale functie: “lekker lullen!”. Een andere plek waar het sociale leven zich afspeelt is aan tafel, immers tijdens het eten worden veel grappen en grollen aan de eettafel vertelt. Maar ook serieuze gesprekken vinden plaats aan een eettafel of een stamtafel in de kroeg. Vandaar dat in de expositiehal van de Wite Kninen een prominente plek is gereserveerd voor de leugenbank en de stamtafel.
Heden & verleden
De stamtafel is beplakt met nieuwsberichten uit het verleden en vormen de basis voor de actualiteiten uit het heden. Heden en verleden vloeien in elkaar over op een speelse manier. Aan de stamtafel is op de leugenbank ruimte voor gesprekken over de koppen krantenartikelen. Altijd tijd voor een goed gesprek…
In de Rubriek “Wite Kninen” stelt het collectief “Wite Kninen” zich voor en bespreken we een aantal onderwerpen geïnspireerd op de karakteristieken van noordelijk Oostergo. Oostergo was een van de drie streken waarin de huidige provincie Fryslân in vroegere tijd werd ingedeeld. De Wite Kninen zoeken in het kader van Culturele Hoofdstad van Europa 2018 de samenwerking met verschillende groepen uit de samenleving. Deze verbinding die zij zoeken met De Mienskip is binnenkort te bewonderen tijdens een grote kunsthappening. Deze week bespreken we “De Bolwerken”.
Kunstwerk gemaakt door Trees de Vries
Stadskern van Dokkum
De binnenstad van Dokkum heeft de vorm van een zeshoek en wordt omsloten door de Bolwerken. Deze 5,5 meter hoge wallen zijn nooit nodig geweest om een aanval af te slaan, vandaar dat de Bolwerken er nog exact zo bijliggen als ze in de 16e eeuw zijn aangelegd. Als een van de eerste plaatsen in Nederland heeft Dokkum daarom in 1974 een ‘beschermd stadsgezicht’ gekregen waardoor binnen de stadswallen veel karakteristieken bewaard zijn gebleven.
Meidenklokje
Naast de bescherming van de stad hadden de Bolwerken en de bijbehorende stadspoorten vroeger ook een andere functie: een waarschuwingsfunctie. Iedere avond om tien voor tien werden de Dokkumers (met name de Dokkumse meisjes/maagden die zich nog buiten de stad bevonden) gewaarschuwd door de klokken dat de stadspoorten om tien uur dichtgingen. Nog steeds luidt het “meidenklokje”, zoals de klok van de Grote Kerk op de Markt ook wel genoemd wordt, iedere avond vlak voor tienen.
Dit “oude” verhaal wordt uitgebeeld in een monumentaal kunstwerk wat binnenkort te zien is in een grote expositiehal.
Foto: detailfoto van een onderdeel van het kunstwerk
Stichting BolwerkNoord
Een van de stichtingen die zijn naam aan deze eeuwenoude wallen heeft verbonden is Stichting BolwerkNoord. Deze stichting is gevestigd in het gebouw aan de Oranjewal: Het Bolwerk. Hier is een laagdrempelige ontmoetingsplek met ruimte voor creatievelingen, muzikanten en biljarters. Een plek waar cultuur, maatschappelijke activiteiten in de ruimste zin van het woord voor iedere inwoner van Dokkum kan plaatsvinden.
Beroepen
Ook een onderdeel van de verbinding van de Wite Kninen met De Mienskip is de expositie van de cursisten van BolwerkNoord. Zij verdiepten zich in beroepen en functies die “horen” bij noordelijk Oostergo. Beroepen die dichtbij de mensen staan gezien vanuit hun eigen positie. Beroepen of functies die zijzelf of hun kinderen uitoefenen of die ze om zich heen zien. Daarbij hoef je niet alleen aan boeren heb denken, het varieert van lasser tot kapster: “men at work!”
Laat de ‘kunstenaar’ vrij in materiaal, formaat en eigen stijl of handschrift en je krijgt een totaalbeeld van binnen én buiten de Bolwerken!
