Daar stond hij dan opeens op de stoep. Ik wist natuurlijk dat hij zou komen, ik had er zelf al een half jaar op aangedrongen. Maar toch, behalve vreugde dat het nu eindelijk ging gebeuren, kwam de angsthaas in mij boven. Was dit echt verstandig?
We zaten in de aanzwellende tweede coronagolf en het advies was alleen noodzakelijk bezoek thuis te ontvangen. Maar bovenal: Hoe zou het de komende winter allemaal gaan als ik hem nu binnenliet? De man op de stoep droeg een werkjas waarop met grote letters “Stedin” stond. Hij zei: “Ik kom het gas afsluiten.” Er was geen weg terug en dat wilde ik natuurlijk ook niet.
Drie jaar terug kochten wij een warmtepomp. De laatste twee jaar hadden we geen gas meer gebruikt en wel elk jaar € 190,- vastrecht betaald dus dat kon ook niet eeuwig zo doorgaan. Toch gaf het simpele feit dat die meter daar nog zat en de oude cv-ketel daar nog hing een soort veilig gevoel. Ik zei dus heel flink: “Prima, haal maar weg die meter, daar hangt hij.” Maar dat moest nog even wachten, eerst moest de boel bij de straat worden afgesloten. En dat viel nog niet mee. Er stond ruim een uur een happertje voor het huis te ronken met twee mannen met een schop eromheen. Toen klonk er een groot gesis en rook je even een flinke gaswolk maar dat was gepland.
De leiding was losgemaakt en afgedopt en de meter kon daadwerkelijk worden verwijderd.
De leiding die in vele lange, bange winters de enige hoop van de bewoners van dit huis was geweest werd ruw afgebroken en met pur dichtgemaakt. Dat was dat. De afgelopen winter bleek alle angst zoals zo vaak weer onterecht. Bij min 8 graden snorde de warmtepomp nog vrolijk en was het in de woonkamer plus 22. En inmiddels zijn wij geprikt en schrikken niet meer als er onverwacht bezoek op de stoep staat.
We saten der al un hele tyd op te wachten, mar dêr war der dan eindeluk: un brief fan ’e regearing, dat we moesten belle met de GGD om un ôfspraak te maken foar un koroana-prik. Nou dat wuden we wel, dus wij belle en na enug gehannes kregen we ut foarmekaar: we konnen oanze prikken ophale in Sporthal De Trimmer – nou ja, ‘sporthal’, wat ’er ok mar fan over is…
Nou si ’k ut jim sêge: ut is oans honderd parten metfallen: we komme dêr, wurde we heel fryndeluk begroët deur un man dy’t sei dat ut moai was dat we der wadden, suks make we anders noait met; wij deurlope naar un frou, dy wú even kike of wij ut wel ècht waren, ja inderdaad, gyn twifel mogeluk; nou had ik un bryfke bij mij met ’e medisine-gegevens; ik moêst mij melde bij un dokter; myn frou, dy kon su deurlope, mar houde mij wel in’e gaten wat ik bij dy dokter doën ging. ‘Jou bruke bloedferdunners’, sei se. ‘Ja, dat wist ik ok wel.’ ‘Nou menear, dan sille se jou straks even ôfdrukke…’ Ik kreeg ut swit op ut hoofd. Myn frou hoart ut en roept: ‘Jou krije un pleister foar ut bloëden!’
Ik ston fersteld: kosten nog moeite binne spaard. Alle moaie hokjes, aarduge mênsen, de spuit der in, en klaar… Nee, we moesten nòg un kertier wachte. Ik gaan sitten, komt un frou fan ut Roaie Krús anfligen: ‘Menear, menear, jou mutte jouw mondkapke ôfdoën!’ ‘Nou, hoe su? Rutte het seit: Mondkapke opdoën! en dy is de baas…’ ‘Doën ut nou mar ôf’, sei de Roaie Krús-frou, want dan kin ik siën at jou ok blau wurde om’e mond!’ Ik gau dat kapje ôf, mar ik bin nyt blau wurdden of su, mar ik wú mar sêge: der wurdde goëd op je past.
Nou hewwe we inmiddels al twee spuiten had, myn frou seit: ‘Dou kinst nou wel even in’e stad kike, want dou bist nou beskermd!’ Kom ik op ’e Groate Breedstraat, staan der twee winkeliers te praten en roepe se teugen mij: Nou Jehannes, hest ut al hoard? Ut skip met geld leit foar de wal en dêr kinne wij geld út krije at we oans winkel an’e butenkant wat opknappe. Nou, docht ik, dat mag ok wel, want ut is nou mar un suteruge bende… ‘Hoe doëne jimme dat, wat geld út dat skip hale?’ Se fertelden dat er in ut gemeentehús un kamer is, wêr’t je un ôfspraak make mutte om dat geld te krijen; se noemden ut un PLANNEKAMER. ‘Dus Jehannes, ut staat in’e Dockumer Krante hoe at dat mut!’
Ik kom thús en sêg teugen myn frou: ‘We gane ut hús opknappen, un nij harkeniel, misskien ok wel un nije deur, mar ik mut earst naar ut gemeentehús, want dêr wete se hoe at ik dat geld út dat skip krije mut.’ Der gebeure in Dokkum ok nòg soart goeie dingen!
De groeten fan Jehannus
NOTA BENE: disse stukjes en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roepen en krijen, mar wel in ut Dokkumers! Dus skryf su as’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
We hoarden dat der mênsen binne dy’t fol ferlangen útkike naar un folgende kollumn fan Ut Genoatskap. Dat is moai, mar we slute graag an bij wat der in’e stad gebeurt en wille nyt altyd allenug mar teugen bruggen of foar mear heppy stoons skrive…
Mar Nutterd hat nòg wel un moai ‘gedachtespinsel’ liggen, dus hierbij:
Dappere Dodo op ut postkantoar
Jim kinne Jaap Brugman fast nòg wel. Altyd aktyf in Dokkum en prate as brugman. Syn grappen en grollen hylden noait op. Foar ut raam fan syn hús an ’e Vleesmarkt ston un knikkerbaan en at je op ut knopke drukten begon er en dan kregen je Jaap der meestal gratus bij. Jaap ontsag himself ok nyt met syn grappen. Toen er in ’e seumer al ernstug syk war, ging er op ut laast nòg met ’e buert met op un boattòchtsje. Toen we foar syn hús langs kwamen en su’n bitsje onder de Syl verdwine suden, sei er: ‘Su gaat dat dus, un útfaart…’ Un paar weken later kreeg ik syn rouwbrief. Foarop ston un mantsje in un roeiboatsje, dy’t onder de Syl ferdween.
Toen Jaap nòg un jonkje war, hat syn fader un poppetheater dat in de 50’er jaren met ut poppespel ‘Dappere Dodo’ op ’e televysje kwam. En Jaap war de stem van Dappere Dodo. At je in ut museum foar Beeld en Gelúd in Hilversum komme, kinne je dêr nòg de beelden en de poppen siën.
Jaap war ok tekstskriver en ontwerper foar ferskillende bedriven in ’e stad. Su moest er un kear un koker met un proefdruk derin fersture naar un postbus in Dokkum. Dus Jaap naar de Kleine Breedstraat, wêr’t toen nòg ut postkantoar sat. Nou kwam ik dêr self ok nògal gau us en ik wurdde gek fan dy slome amtenaren achter de baly. Gyn wonder dat dat postkantoar der nyt mear is…
Dus Jaap met syn kokertsje der heen en at y eindeluk an de beurt is, wil er graag un postsegel op syn kokertsje. ‘Dat kost ses euro’, seit dy man. ‘Nee’, seit Jaap, ‘dat kost 67 cent.’ ‘Nee’, seit dy man, ‘dat kost ses euro, ‘want ut is un belstuk, want dat kokertsje is un sentimeter te dik foar de brievebus. ‘Nee’, seit Jaap, ‘dat kokertsje hoeft helemaal nyt deur de brievenbus, want dat mut in jim postbus.’ ‘Dat maakt niks út’, seit dy man, ‘ut blyft un belstuk.’ ‘Nee’, seit Jaap, ‘dy postbus is hier om ut hoekje, at je even opstaan en um in ’e postbus flak achter mij del lêge, is der niks an ’e hand.’ ‘Nee’, seit dy man, ‘ut is un belstuk.’
‘Nou’, seit Jaap, ‘geef mij dat kokertsje mar even terug.’ Jaap gooit ut kokertsje op ’e grond en springt der dry kear bovenop, sudat ut kokertsje su plat as un dubbeltsje war. Hij gaf ut terug en sei: ‘Plak der nou mar un postsegel op, dan kin er deur de brievebus.’
Wat misse wij ut postkantoar… en Jaap fanself.
NOTA BENE: disse stukjes en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roepen en krijen, mar wel in ut Dokkumers! Dus skryf su as’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
Nutterd Namens Ut Genoatskap foar ut gebrúk fan ut Dokkumers
Foto’s via www.lunb.nl “Het oude postkantoor aan de Kleine Breedstraat”
We fine wat út in koroanatyd, want we ferfele oans doad thús. Ik hew allenug noait in ’e gaten had dat se hur in de gemeenteraad ok su ferfele, want tot myn stomme ferbazing wille goën raadsleden dat Noardoast-Frysland stiennen besikbaar stelt foar de laaste weareldwide raazje: heppy stoons, frij fertaald “gellukuge stiennen”. Overal in oans stadsje ligge se en Dokkum het er selfs ut Jeugdsjoernaal al met haald: kleuruge en froaluke styntsjes met of sonder opbeurende teksten en spreuken. Ast se fynst, kinst se metnimme en un ander der blyd met make (of self houwe?).
Kynders binne der gek op en soeke overal wat achter, mar folwassenen ok begryp ik nou, want Manon van der Meij-Baron van S!N het er selfs un moaty over indiënd in de altyd bezuge raad fan oans moaie gemeente. Even dòcht ik an un goeie 1-april-grap, (want wêr waren dy in koroanatyd?) of was ut dat wel…? Ik dòcht ok terug an ut moment dat wij op un werkfergadering moesten overlêge over hoefeul natte washandsjes we metnimme suden op ut skoalreiske: dy dag is der wat in mij knapt en binnen dry maanden werkte ik ergens anders; ik was toen wel un bitsje klaar met de ‘natte-washandsjes-kultuer’ in ut basusonderwys. Bij burgemeester Kramer dòcht ik ok even su’n soart reaksy te siën, mar hij war fanself wel slim genoëg om dat nyt lúdop te sêgen, want foar je ut wete hewwe jou un “my-toe” an de broek! Dy man is stiengoëd en sei met un stienen gesicht: “Mut dat nou echt?” In de lanneluke polityk siën we dat de Staat ut gewoane folk nyt mear begrypt en andersom. Of wilde Manon met haar moaty antoane dat sij as plattelandspolitika wèl dicht bij de simpele burger staat?
Okee toegeven, wij hadden ok un heppy stoon bij de deur liggen en ik war mar wat blyd dat twee kleine meiskes twee weken leden bij oans anbelden en froegen: “Meneer, die mooie happy stone die daar ligt, mogen wij die ook ècht meenemen?” Want kynders onder de tyn jaar in oans stadsje prate fansels gyn Dokkumers. Ik in myn bêste Nederlâns útlêge dat ut folgens de regels (wy het dy regels eigenluk bedòcht?) falself wel mòcht, mar dat un goeie fryndin disse steen spesjaal foar oans bla, bla, bla… Se snapten ut wel en met un “Het is ook een hele mooie…” fertrokken se gelukkug wear, mar toen ik gister thúskwam, war oans heppy stoon wel moai fertrokken: fut! Weg stoon.
Manon het gelyk: de gemeente mut stiennen beskikbaar stelle, sudat kynders (en ik slút sommuge folwassenen en selfs raadsleden nyt út) fan de stiennen wêr’t anderen wiis met binne, afblive kinne. Hannen af fan alle moais in Dokkum!
Mar selfs in Dokkum stoat un ezel him gyn twee kear an deselfde stien, dus ik siën su’n tweede moaty der nyt fan kommen. Ik sú self gyn stien op de andere late, mar ja, ik sit nyt in de raad…
Je mutte dus mar hoare wy’t ut seit. Ut wurdt tyd dat wij wear gewoan doën kinne en oans echt druk make over hoe wij befoarbeeld disse krisus te boven komme en hoe’t wij dêr allegaar oans stientsje an bijdrage kinne. De prik der in en dan stientsje foar stientsje alles wear opbouwe.
Nòg wel even dit:
Hij (of sij natuerluk!) dy’t sonder sonden is, werpe de earste stien sú ik sêge, mar wij wille noch wel graag even wete wy’t oans heppy stoon metnommen het, want dêr bale wij behoarluk fan! De onderste stien sil boven komme om oans heppy stoon terug te krijen… Ok namens myn frou.
NOTA BENE: disse stukjes en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roepen en krijen, mar wel in ut Dokkumers! Dus skryf su as’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
Warner B. Banga
Namens Ut Genoatskap foar ut gebrúk fan ut Dokkumers
In ferskillende reaksys (moai op te siën dat dy deels in ut Dokkumers skreven binne!) wurdt steld dat oans fraachstelling nyt korrekt is, omdat dy over meardere bruggen gaat en ut hier allenug de brug naar ut Harddraverspark betreft. Ut staat der toch echt goëd: ut gaat oans om alle bruggen dy’t ut histoaryse karakter fan de Dokkumer bolwerken antaste sille! Dus ok un brug fan ut Panwurk en later eventueel de Stadswerf naar de bolwerken. Moai om te lezen dat ondernimmers dat ok onsin fine.
Dat wij dêrbij siën wurde as “Histopo” (Histoaryse Polysje) is dan mar su; wij siën oans self mear as “waakhonden” foar oans historys en kultureel erfgoëd. Dat bijstaande poll al lang nyt mear representatyf is, omdat der an beide kanten gebrúk maakt wurdt fan afskermde IP-adressen, wêrdeur elk besoek as un unyk besoek siën wurdt en mênsen onbeperkt stemme kinne, betreure wij. We sille dat dan ok an de raadsleden melde.
De “Histo-waakhonden” fan Dokkum,
de fier histoarise ferenugingen en instellingen:
Historische Vereniging Noordoost-Friesland,
Stichting Historia Doccumensis,
Stichting Oud-Dockum en
Museum Dokkum.
Museum Dokkum, Stichting Oud-Dockum, Stichting Historia Doccumensis en Historische Vereniging Noordoost Friesland hewwe reageert op ut plan foar un neie brug over de Hardridersgracht. Se binne heul stellig: geen nieuwe ferbiningen over de stadsgrachten, nerges niet, noait niet. En op de sosjale media krije se dêr een hoop steun foar.
Nou bin ik self oek wel wat fan de historie, en fan Dokkum. Niet foar niks skrief ik onder ut pseudoniem Frisius. Dat war un geleerde út Dokkum (nou ja, dêr stond in 1508 syn wiegje). Fan fooren heette ‘r Jemme Reimerszoon (aka Gemma) en hij war goed met cifers en su. Nee, Frisius war geen boekhouder, mar wiskundige. En astronoom. En geograaf. En oek nog arts! Sukke multi-talenten wudde nou niet meer maakt…
En al die histoarische klubkes in Dokkum, fyn ik oek machtig! Se sneupe, ondersoeke en ontdekke fan alles over froeger en fertelle en skrieve dêr moaie ferhalen over. En dat ik un poging doën om dit in ut Dokkumers te skrieven, is omdat ik Ut Genoatskap foar ut gebrúk fan ut Dokkumers oek un warm hart toedraag.
Mar ik fyn dat de vier bovennoëmde klupkes sich in de brugge-kwestie opstelle as un soart Histoarische Polisie (Histopo), die’t wel even bepale sil wat wel en niet doar de histoarische beugel kin. Ik sil mien lidmaatskap van de Historische Vereniging Noordoost Friesland d’r niet om opsêgge, mar ik wil wel even dudeluk make dat se niet namens mij prate.
At ut om ‘e bolwerken en grachten gaat, bin de vier klupkes dus teugen elke ferandering. Ik fyn su’n dogmatische, starre houding heul jammer. Historisch besef is goed en noadig, mar historisch conservatisme is fanself de doad yn ‘e pot! Un stad is altiet in ontwikkeling en noait af. En Dokkum is geen museum, sú as Bourtange of Orvelte. Gelukkig niet!
Wat nou as de Dokkumers rond 1580 seit hadd’n “Neie bolwerken? Komt niks fan in, oans stadsje mut moai su blieve at ut is!” Dan hadden we dus noait de bolwerken hat wêr de Histopo nou fan seit dat dêr heulemaal niks an ferandere mag. “Mar de bolwerken waren út militair oogpunt noodsakeluk”, sal de Histopo wel reageare, “en su’n neie brug is nergens foar noadig”.
Hoe sù, militaire noadsaak? De bolwerken waren fanself un skoalfoarbeeld fan de put dempen as ut kalf ferdronken is: se wudden in 1583 anleit, su’n 10 jaar nadat de Waalse Furie over Dokkum raasde. En sindsdien hewwe se der maar wat werkloas heen leit: foar sover ik weet (maar ik bin geen historicus) is Dokkum noait weer anfallen. En dat war niet omdat de vijand docht dat Dokkum met die bolwerken un onneembare festing war. Welnee, se waren gewoan niet interesseert, Dokkum war fust te ver… (de Centrale As war der nog niet, dat weet ik dan weer wel).
En su’n brug nerges foar noadig? Da’s oek geen argument. At we met syn allen allenug mar doën wat noadig is, dan wurdt ut allemaal wel heul saai fanself. Dan hadden we befoarbeeld geen carrillon hat op ’t stadhús. Want war dat nou echt nóadig? Nee, mar ut is wel leuk (at je d’r tenminste niet te dicht bij woane). En wat de histoarische clupkes self allemaal doën, nogmaals, ik fyn ut prachtig, mar noadig, noadig…?
De Histopo ferpakt syn boadskap in un moaie oneliner: “Dy armoede fan toen is nou oans rykdom!” Dêrmet bedoele se dat de bolwerken der nog binne omdat Dokkum te arrem war om se op te rúmen. Mar klopt dat einlijks wel? Of fertelle se hier nou un fabeltsje?
Tuurlijk, Dokkum raakte aan de bedelstaf toen se de Strobossertrekfeart anleiden. Mar dat war féul earder. Wie seit dat Dokkum eind negentiende eeuw nog steeds arrem war? Hewwe de historici dat wel útsocht? Miskien hewwe se toen de bolwerken gewoan wel niet sloopt omdat ut geen sin hat. Dokkum kon toch niet útbreide, want búten de grachten saten je direct in un andere gemeente. En miskien fonden se de bolwerken oek wel gewoan moai, ‘foar later’.
In elk gefal hadden se wél geld om un stúkje fan de bolwerken af te graven. En laat dat nou net het Oosterbolwerk weze, dat se feranderden in un soart fan parkje. Miskien war dat wel met ut idee om oait aan de overkant van de gracht un groater stadspark te maken en dêr un moaie brug heen te lêggen…
De Histopo doët ut oek foarkommen as of de brug over de Hardridersgracht onderdeel is fan un pakketsje fan twee of zelfs drie neie bruggen over de grachten, krekt as de 3-halen-2-betalen-bruggen die over de Woudfaart lêgge. Die suggestie is tactisch heul handig fanself, mar wel ‘fake news’. Ut gaat nóu om un brug over de Hardridersgracht, en dan mutte je d’r geen andere brug-plannen bij slepe! Mar nou we ut der toch over hewwe: die brug fan ut Panwurk nar ut Noarderbolwerk war (is?) fanself groate onsin, en at d’r al un plan is foar un brug fan de gemeentewerf nar ut bolwerk, dan sil ik dêr oek es onbefoaroordeeld nar siën.
Alle gekhied op un stokje, su’n brug nar ut neie Hardraverspark, ik siën dat geloof ik wel sitten. Dan kinne je dat eeuwige rondsje bolwerken (dát weten we nou wel es), at je der sin in hewwe, útbreide met un extra lusje doar un moai nieuw stukje stad. En nou niet sêgge “niet su lui, dan loopst mar un stukje om”! Nee, dêr gaat ut niet om. At ut neie Harddraverspark allenug fia de Halvemaanspoart te beriken is, blieft ut un freemd anhangsel an de binnenstad, en wurdt ut dêr geen onderdeel fan. Dat sú sonde weze.
Ik hew wel één foarwaarde: at ut mar niet su’n historiserende nep-oude brug wurdt! Dan gaan ik d‘r alsnog dwars foar lêggen. Asjeblieft gemeente, fraach un paar gerenommeerde ontwerpers om un modern ontwerp, dat letterlijk un ferbining is tussen ‘oud’ en ‘nieuw’. Groate kâns dat dêr iets útrolt dat niet ten kóste gaat van ut stadsgesicht, mar dêr júst un verrijking fan is: un brug waarfan se over 100 jaar sêgge dat ie noait, noait sloopt wurre mag!
Op zaterdag 12 oktober opent Museum Dokkum haar nieuwste tentoonstelling Lugtigheden – Art Quilts van Gerry van der Lugt-Phaff. De expositie toont een uitgebreide collectie van kleurrijke Art Quilts, allemaal gemaakt door de kunstenares. De[...]
