Froeger golden de hangende tunen fan Babylon as un groat weareldwonder. In Leewarden hewwe se un wandelend bos – ok nyt gek – mar Dokkum kin der ok wat fan: wij hewwe nou drivende tunen as ut achtste weareldwonder!
We suden laast wear even met Ut Genoatskap te boatsjefaren, want ut war in de stad nyt te wezen su druk met ’e toeristen, mar we wadden mar krekt de stad út òf dêr leiden we su fast as un hús in’e Hardridersgracht. Ik roop nòg teugen Nutterd dat er bakboard anhouwe must, mar ut wurdde stuerboar en dus ut ryt en de weelderuge plantedeken op ’e kant in! Man, wat groëit dat spul hard! Foarug jaar war ut ok al nyt bêst, mar na de winter is ut dubbel en dwars weromkommen. Froeger wurdden de grachten moai hekkelt en skoanhouwen, mar in ut kader fan biodifersityd laat de gemeente nou alle bermen lekker groëie en ut gras hoog tussen de stoeptegels opskiete … Arme Sibbel – dy har der froeger un dagtaak an as straatwiedster – sú hur omdraaie in hur graf at se ut sag. At dit su deurgaat is over un paar jaar nyt allenug ut Groatdiëp dichtgroëid, mar kinne we ok su over de grachten en ut Nau fan Dokkum lope! Der is in’e Wuttelhaven nou al gyn deurkommen an!
Un hele boël mênsen suas fan de Partij fan ’e bloemkes en ’e bijkes sille dêr trouwens blyd met weze, want dy wille mear groën en mear bloemen en bomen ensu ok al staan de bòlwerken der fòl met. Dus dat moaie groëne tapijt over ut water met bloemkes fine se helemaal ge-wel-dug!
In un fer ferleden gebeurde ut ok dat ut Dokkumer Groatdiëp dichtslibde; Dokkum war toen nòg un see- en havenstad en de Admiraliteit fertrok nar Harlingen. We wille nou su graag wear ‘Admiraliteitsstad’ weze – dêr spikere we ut hele Kleindiëp un paar weken dicht met ‘ut moaiste poadium fan Nederlân’ – mar in ’e seuventynde eeuw wurdde in panyk un nije trekfaartferbining nar Groaningen graven en dêr ging de stad an fallyt: ‘Arrem Dokkum’ wurdde der seit en dat is nou dus wear su, want de drivende tunen groëie en groëie mar… Wy stòpt de groëne plaag?
Mar kyk, de Admiraliteitsdagen komme der an en inenen kin der wear feul: de kantsjes wurdde knipt en ut groën tussen de stiennen weghaald. De kade wurdt oppoetst, want de boeren komme nar de stad – de admiraliteitsflag kinst gelukkug nyt op ’e kòp hange – om hun fòl te supen.
Feul plesier met ’e feestulukheden en alle gratus optredens de kommende dagen.
Hulde trouwens an de mênsen dy’t dit allemaal wear mogeluk make. Muskien is dat in disse tyd wel ut groatste weareldwonder: dat we hier in Dokkum met frijwillugers en ondernimmers foar nòppes su’n moai en gratus spektakel opsette kinne! Hou bij ut feesten de stad moai en netsjes en hou ok graag un bitsje rekening met de bewoaners fan arrem Dokkum.
Met fryndeluke groët namens Ut Genoatskap foar ut gebrúk fan ut Dokkumers,
Warner B. Banga
NOTA BENE: disse spinsels en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roêpen en krijen, mar wel in ut Dokkumers graag! Dus skryf suas’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
‘Wêrom protesteare jimme …?’ froeg un toeriste aflopen saterdag op ’e moalen Zeldenrust, toen we de Dokkumer flagge omhoog hesen. ‘… en wêr staat dy gele baan foar?’ Nou ’t de boeren boas binne, hange overal buten de bolwerken de Nederlânse flaggen op ’e kòp, mar in Dokkum doën we dat al jaren; eigenluks hewwe wij ut bedòcht, dy protestflagge. ‘t Skynt trouwens dat ut froeger ok al regelmatug deen wurde at men ut nyt met ’e gang fan saken iens war. Protesteare is dus wat fan alle tiden, want in ’e Tachtugjaruge Oarlòg protestearden de protestanten al.
In ’e landeluke gebieden herkenne de mênsen sich steeds minder in wat der in de Randstad deen en besloaten wurdt: wij sille hier útfoere en onderfine mutte, wat dêr besloaten wurdt. Dat foëlt nyt goëd en dêrom gaat de flagge út … op ’e kòp, want ut fertrouwen in ’e overhyd is furt!
Soms komt ut mênsen ok goëd út om te protestearen. Nutterd har krekt syn kippehòk afbroken en moêst un partijtsje asbest kwyt; dat hewwe wij avends mar sonder flagfertoan op ’e Sentrale As stòrt. Fyl nyt echt op, ut war dêr krekt as anslute in ’e wachtrige op’e Koailaan …
Dy gele baan onderaan de Dokkumer flagge staat trouwens fast foar ut Dokkumer bier dat in ’e seuven- en achttiende eeuw folop brouwd wurde in bijna twintug Dokkumer brouwerijen. Dy bierbrouwers wadden ok al fan ut protestearen en dêr kwam hier in Dokkum selfs un echte Bieroarlòg fan teugen de azynbrouwers. Toen hewwe se fast en sekers ok met protestflaggen deur de stad lopen en wurdde der sufeul bier suupt dat se fan ut biergilde un ekstra goudgelen baan an de flagge naaie wúden … Dat konnen de lapkepoepen wel doën en su is Demes met syn Dokkumer protestflaggesentrale begonnen.
Fearders binne we in Dokkum heel makkeluk en nyt su gau dwars, ok al hewwe wij dus un echte protestflagge. Wij protesteare befoarbeeld nyt at de pensioenen eindeluk omhooggaan … wij protesteare nyt at de Engelse meiskes fan Sarina na un doelpunt ok hun sjurtsjes úttrekke … wij protesteare nyt at Van der Meer un paar ekstra bitterballen in un porsy stopt of at der un beeld foar Jan Binnes de oproerkraaier komt, (sulang at ut mar in Kollum komt te staan).
Behalve met oans stadsje. At se an Dokkum komme, gaat oanze protestflagge út. Of gewoan op un moaie saturdag op’e moalen.
Met fryndeluke groët namens Ut Genoatskap foar ut gebrúk fan ut Dokkumers, Warner B. Banga
NOTA BENE: disse spinsels en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roêpen en krijen, mar wel in ut Dokkumers graag! Dus skryf suas’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
Ut war even stil, mar wij binne der nog wel… Ut Genoatskap foar ut gebrûk fan ut Dokkumers het laast syn jaarlukse útstapke hat. Disse keer hadden we un moai krúserke leend om un dagje te gaan faren. Ut het wel de noadige diskussie geven foardat we ut der allemaal met iens wadden, want ut meeste water leit búten de bolwerken en de meesten wúden nyt su fer fan hús. In’e jachthaven allemaal an board; bierke, wurstjes en andere freterij met en fare mar!
We binne earst onder de Kettingbrug deur nar de Syl gaen, met even un noadstop bij de Tromp foar un spesjaal tapbierke. Toen dat op war nòg gau un paar fleskes Achtguldens Bonifatiusbier in de Stadsbrouwerij haald foar onderweg. Onder de Syl deur via de Bonte- en Wittebrug om de moalens heen nar de Woudpoartbrug. Even dry kear toetere bij de Leugenbank en dêr kwam un alderaardugste bruggewipster de brug opengoaien. Dat dee mij even denken an de brugwachter fan Dronryp an ut Van Harinxmakanaal. Hij woande flak naast de brug en dy wurdde altyd dag en nacht draaid foar de beroepsfaart, totdat ut te duur wurdde en de brug nachts dicht bleef. Mar alle skippers wisten dat nog nyt en su komt der un sandskip avends laat toeterend foar de de brug te lêgen. De frou ut bed út, ut raam open en se skreeuwt nar de skipper: ‘Oans Pyt wipt nachts nyt mear!’
Intussen sagen wij op ’e Halvemaenspoarte un groat, groën bòrd met un pijl: ‘Lauwersmeer’, dypte 1,10 meter, deurfaarthoogte 2,50 meter. ‘Dat mut kinne’, sei de skipper, dus wij nar ut Oasterferlaat (ut slúske) in ut Skapedykje. Gerke, de kempingbaas, draaide de slús foar oans open en dêr gingen we, su ut Fogelland deur, onder de Sentrale As deur, lâns ut festing-keunstwerk – we foëlden oans hast wear even binnen de bolwerken – en op naar Esonstad!
Ik mut sêge dat ut un prachtuge roete wurden is. Nou kin dat ok hast nyt anders at je der 19 miljoen euro teugenan smite. We komme al aardug in de richting fan Esonstad at der inienen un ferdomd laag brugje opdoemt. Der kinne wij met oanze 240 sentimeters hoge boat noait onder deur. Ter inspiraasje hewwe we der allemaal earst mar us acht guldens teugenan goaid en toen binne we mar wear nar Dokkum werom gaan. At je de andere kant op fare, lykt alles wel wear anders, mar foar sufeul geld wadden wij toch wel flink teleursteld. In Dokkum ankommen wurdde de slûs nyt mear bediend. Ut lykt hier Dronryp wel!
Goeie raad war duur, want we hoarden ut Meideklokje al luden! De lúkse somerhúskes fan de projectontwikkelaar wadden nog niet klaar en un tent hadden we nyt bij oans, dus mar gau met de benewagen teruglope nar de Halvemaenspoart en nog us even kike wat der nou presys op dy bòrden stôn …
Deurfaarthoogte 250 sentimeter! Un tydeluk bòrdsje met ‘… mar nou nog nyt!’ kon blykber nyt mear fan al dy miljoenen betaald wurde. Jim snappe wel dat wij nogal sunug keken en dan kin ut spreekwoard wel weze: un sunuge frou is de bêste spaarpot, mar dat geldt nyt foar un gemeente dy’t de 19 miljoen intussen allang passeard is. Gelukkug dat we wear in’e stad binne!
Met fryndeluke groët namens Ut Genoatskap,
Nutterd
NOTA BENE: disse spinsels en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roêpen en krijen, mar wel in ut Dokkumers graag! Dus skryf suas’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
Aflopen week hew ik un dubbeldag metmaakt: un soarte fan langdueruge déjà vu. De hele dag ut gefoël datst alles wat ’er gebeurt al earder siën en metmaakt hest … En dat war ok su: myn foaruge kear war presys fijfentwintug jaar leden op saturdag 4 jannewaris 1997 en duerde dertyn ueren. Ut begon mòrgens froêg allemaal om twintug minuten over achten in ut donker op ’e Swette in Leewadden: ik sú dy dàg myn derde Elfstedentocht skaatse; disse kear war ut krúske foar myn jongste dòchter; de andere twee hadden al ien.
Un dag om noait te furgeten. Un ‘sware’ Elfstedentocht ok fòlgens feulen, omdat der de hele dag un straffe oasterwyn over Frysland waaide, dêr’t menug skaatser um in kapòt ride sú. Mar gyn probleem foar Dokkumers om – teugen de wyn in – nar de tynde stad te skaatsen: wij gingen ommers op hús an! Wy’t dy dag Dokkum haalde, dy kwam der wel, want Dokkum is ok un kearpunt en dus ging ut dêrna foar de wyn wear nar Bartelehiem … Noait hew ik groater ‘wow-effekt’ hat as toen ik op 4 jannewaris 1997 myn eigen stadsje inreed! Kippefel! Un arena fol dânsende en hossende mênsen en ut gejuich fan al dy duzenden fergeet ik noait wear.
Mar op dînsdag 4 jannewaris 2022 kon ik dy hele topdag in’e lijfstriëm opnij beleve bij de NOS. Nou fanàf de kant, siën ik in moaie beelden al dy duzenden skaatsers foarbijkommen. Om kwart foar acht utselfde teugenlicht as toen ikself fanút de donkere nacht onder de Wittebrug deur myn fel ferlichte stadsje binnengleed: út ’e donkere hel fan ut noarden in’e ferlichte hemel fan Dokkum. Reinder Reinders as rayonhoofd derbij en Haye Sybesma as de opperspreekstalburgemeester op ut Kleindiëp, dy’t as un soart fan Dokkumer Mart Smeets de hele dag an mekaar praatte.
Dione de Graaff interviewt fijfentwintug jaar later in ’e spesjale avendútzending op’e Syl de foarsitters fan toen en nou en de laaste winnaars fan de Tòcht der Tòchten. Ik denk dat “Dokkum” dy avend ut meestnoëmde woard op tillevizy war. De moaie plaatsjes fanút ut koepeltsje fan ut Stadhús met op ’e achtergrôn de prachtug ferlichte, wentelende wiken fan ’e Selden Rust, krekt as in 1997 toen de moalen de hele dag draaid het. Klokslag elf uer haalt rayonhoofd Reinders met un groate grijns in un sigarekistje de stempeltsjes op út ut stempelhokje. Sneue Rudy út Assen wurdt as laaste fan ut ys haald en is in tranen: “Eén minuutsje te laat …!”, mar hij fergeet dat er Leewadden noait in dat laaste uerke hale sil at er al feertyn ueren werk har om in Dokkum te kommen. Gyn krúske dus.
Né, nyt elkenien dy’t in Dokkum komt, haalt ut dy dag dus wel … mar de ‘dubbeldag’ fan dînsdag war un dubbelslag! Wat is Dokkum wear moai op’e kaart set en de hele dag hew ik – en met mij hopeluk feulen – de tòcht herbeleefd en genoaten èn … ik kreeg un ge-wel-dug idee:
myn ‘wow-gefoël’ bleef mar hangen en ik sag kânsen foar nòg un nije route wêrlangs duzenden – krekt as op dizze dubbeldagen – oans stadsje binnenstrome kinne … (Klein probleem: dan mut der wel wat ys in ut Kleindiëp lêge, want de laaste jaren war dit allenug foar Maarten van der Weijden un geskikte route om Dokkum binnen te kommen.)
Warner B. Banga
NOTA BENE: disse spinsels en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roêpen en krijen, mar wel in ut Dokkumers graag! Dus skryf suas’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
Namens Ut Genoatskap foar ut gebrúk fan ut Dokkumers
Ik hew altiten un fyts in ut hòk had; nyt dat ik um oait brúkt hew, mar hij war der wel. Dus toen ik op myn ouwe dag thús kwam te sitten, kinst wel rade wat myn frou toen sei: “Dou kinst foartaan wel fytse, hest tyd genoêg nou!” Dus ik dy ouwe fyts út ut hok haald en dat ding brúkte ik at ut mij te fer lopen war. Ik had dy fyts oait tweede hâns bij Boersma in ’e Keppelstraat kocht, kinst nagaan hoe oud dat ding weze must, mar ut war wel un echte Koga Miyata.
Gaan ik foar de fierde kear op dat oud barrel fut en rees ik fan ’e Syl su de Diepswal op, slaan ik suwat over de harses, foarfòrk broken. Ik nar de fytsemaker op ’e Oastersingel en dy seit: “Ja, ut ouwe model nòg, dy hadden dêr un swakke plek, kin’k nyt mear make.”
Frou bliid dat ik sels nyt in ’e kreukels lag. Nou dan kon ik har ouwe fyts earst wel bruke, mar dat het ok nyt lang duerd. Gaan ik bij ut Westerbolwerk nar beneden om linksaf de Altenstreek op te riden, breekt myn sadel af terwyl ik in ’e remmen knyp. Disse kear floog ik over ut stuur heen en lei ik langút op ut bolwerk. Bitsje moeisaam overeind, onderdelen bij mekaar socht en mar wear lopend nar hús…
Toen wadden de fytsen op. Mar myn frou sei: Ik wil wel un elektrise fyts, dan kinne we ok us buten de bolwerken te fytsen. Ik gaan morgen fut foar su’n fyts.” Ik docht bij mijself: “Dan mut ik tòch mar even met. Want dan kin ik wear op har fyts der achteran harke en ut enuge wat ik siën is hur batterij…” Dus un week later hadden we allebeide un elektrise fyts.
Sinsdyn mut ik regelmatug met te fytsen. We binne overal al weest. Su binne we laast met Keimpe en de frou nar Hogebeintum weest om ut nije informaasjesentrum te bekiken. Dêr hadden se un boarsel fan twaalf meter grond út ’e terp tentoansteld en dat fertelde ut ferhaal fan dertyn eeuwen bewoaning dêr. Un anrader! Dêrna binne we nog even op ut kerkhôf op de hoogste terp fan Fryslân weest, wêr’t we bij twee graven fan mannen út ut onderwiis staan hè, dy’t we goed kend hewwe: Anton Pietersen en de feul te jong overleden Auke Wiersma.
Toen mar wear ferder op ’e fyts deur Blija nar de “Terp fan de toekomst”. Helaas ston der un groat hek foar en konnen we der nòg nyt nar toe; folgend jaar nòg mar us hene. Myn blokjes fan de akkú wadden al aardug minder, dus fia Holwert wear op hús an. Fytse we moai bútendyks richting Holwert en gaan we over un feerooster hene, en dêr ride we in un meter dikke laag skapestront. We seiden teugen mekaar: “Wêrom skite dy skapen allemaal op ut betonpad en nyt in ut gras? Mar toen wist ik ut wel: wij skite tòch ok nyt op oans eigen etensbord?
De groeten fan Nutterd
NOTA BENE: disse spinsels en kollumns binne bedoëld om reaksys op te roêpen en krijen, mar wel in ut Dokkumers! Dus skryf suas’t praatst en reagear, mar wel it oans stadstaaltsje graag! Aksy geeft reaksy. Kyk ok us op: www.dokkumers.nl
Namens Ut Genoatskap foar ut gebrúk fan ut Dokkumers
Dokkum is gellukug nyt de moaiste festingstad fan Nederlân! Wij wete wel beter, mar laat de toeristen mar moai nar Gorkum gaan; ut is hier druk genoêg. Un terraske pakke is der foar oans allang nyt mear bij, alles sit fol, dus weethoefaak sitte we mar wat bij Nico achter hús… Ondertussen laait ut geroëp en geraas over nòg mear bruggen naar de binnenstad om nòg mear toeristen de stad in te halen wear op, want de gemeenteraad mut nou un beslút nimme.
De wethouder fertelt de raad fanself dat se útgebreid met omwoanenden, belanghebbenden en ‘steekhouwers’ sproken het, maar dat war allenug foar de form! Hoewel fanaf de earste bijienkomst roepen wurdde “der staat niks in beton” en “we wille graag jimme ideeën en opmerkings wete …”, sloat de wethouwer na su’n fijf skynfergaderingen af met de woarden: “Jimme magge un andere mening hewwe en jim kinne beswaar maken gaan (!), mar ìk ga striden foar un korte ferbinding – dus loopbrug – nar de binnenstad!” Skandalug, hoe’t de betrokkenen an ’e kant set wurdden
Der binne ondernimmers, dy kinne der ok wat fan. De ‘Ondernemers Vereniging Dokkum’ skryft in un briif an de raad dat men nou deurdrukke mut en stoppe mut met overleg met bewoaners en betrokkenen. OVD-foarsitter Bert Rookwurst stelt in syn briif an de raad dat we oans energy nyt steke mutte “in eindeloas overleg om elke inwoaner fan Dokkum wat fine te laten”! Dêrnaast skoffeart er syn eigen leden an ’e Aalsumerpoart en Koornmarkt deur te sêgen dat syn “algemeen belang gaat boven ut individuele belang” fan disse ondernimmers. As bewoaners fan ’e binnenstad pikke wij dit in elk geval nyt!
De ontwikkelingen bij ut Panwurk en elders rônd de histoarise binnenstad fan Dokkum skreeuwe nameluk om un reaksy fan un groep, dy’t un belangrike partij forme: de bewoaners fan ’e binnenstad.
Woane in ’e binnenstad betekent altyd reuring en aktiviteit om je hene en faak op ’e earste rige sitte bij feesten en evenementen. Altyd wandelaars, winkelpublyk en toeristen foar de deur; prachtug en levendug, maar faak ok un inbreuk op oanze ‘privacy’, dy’t elkenien teugenwoardug su belangryk fynt. In de twee aflopen koroana-seumers wurdde dúdeluk dat feul Nederlânners Dokkum ontdekt hewwe: ut is faak smoardruk in ’e stad en nar ferwachting sille der steeds mear toeristen nar Fryslân komme! Wêrom mut ut nòg drukker wurdde? De bruggebouwers fergelike Dokkum heultyd met Bilbao, Marseille of Parys, mar selfs ut dichterbij legen Giethoorn hoeft Dokkum fan oans nyt te wurden; ut is mear dan druk genoêg in ’e binnenstad! Wij hewwe ok recht op un feiluge en leefbare woanomgeving, dy’t nyt onder druk staat fan de belangen fan (bepaalde) ondernimmers.
Wij durve hier trouwes wel te stellen dat feul bewoaners fan de binnenstad de plaatseluke middenstând un warm hart toedrage – en dêr faak en feul hun boadskappen en inkopen doën – mar selfs wij siën en wete dat de weareld en de markt an ut feranderen is… Gyn loopbrug of extra parkeerplek sil dy ontwikkelingen keare! Bepaalde ondernimmers siteare út en gelove in deselfde rapporten dy’t de wethouwer op hur eigen fersoek – fan gemeenskapsgeld – deur duere adfysburo’s opstelle laten het om hur eigen gelyk te krijen: “Wiens broad men eet, wiens woard men spreekt”, sei pake froeger al. Su wurdt ut moaie en histoarise karakter fan Dokkum deur allerhande ‘deskundugen’ fan elders ferkwânseld.
De getallen in persentaazjes en de euro’s dy’t straks binnenstrome sille en dy’t noemd wurde in dy rapporten binne te moai om waar te wezen! Love jimme in sprookjes? Wij nyt, mar we magge straks wel betalen gaan en sitte bovendat met un miljoënentekort in disse gemeente. Terwyl de ene wethouwer melde mut dat Noardoast de kommende jaren struktureel miljoënen besúnuge mut, durft de andere wethouwer de raad te fragen om naast fier miljoën foar un paar ekstra parkearplekken nog us dry miljoën beskikbaar te stellen foar bruggen en ankleding. Ut stadspark in ut Harddraverspark – úteraard mèt loopbrug naar ut Oasterbolwerk – gaat oans ok de noaduge miljoënen kosten. Over de ferbouw fan ut gemeentehús, wêr’t un prachtuge raadssaal al twee jaar leegstaat, hewwe wij ut nòg nyt eens had… Su magge straks ok alle andere inwoaners fan de groate gemeente Noardoast-Fryslân hun ‘bruggeld’ betale, selfs al fare se noait in un boatsje deur de moaie binnenstad fan Dokkum.
Mar, dat mut ok seit wurde, der binne ok ondernimmers in Dokkum dy’t hun nek útsteke, ouwe panden opkope en prachtuge plannen hewwe, útwerke en realiseare: siën mar wat der rônd de Markt of bij de Dockumer Slús gebeurt! Ut Dokkum fan nou wurdt dêr moaier fan, mar un goeie ondernimmer doët dat ok omdat er kânsen siët en uteindeluk wear wat fan syn senten terugkommen siën wil. Late we tegare prebeare Dokkum moai te houwen èn te feranderen op un manier dat we der ok nòg nofluk werke èn woane kinne! En dêr binne echt nyt mear bruggen foar noadug…
Fan wy is de moaie Dokkumer binnenstad eigenluk? Fan oans allemaal tòch? En dat wille we graag su houwe: moai en fan oans allemaal!
‘KIEK – een beleving van Dokkum’ is een tentoonstelling waarin fotografe Marit Anker haar liefde voor Dokkum en fotografie combineert. Met hedendaagse foto’s die in zwart-wit het historische beeld van Dokkum benadrukken, kleurrijke doorkijkjes in[...]
