Beste mensen,
Fijn om hier weer samen te zijn waar we dansend en dichtend het nieuwe jaar ingaan. En waarom ook niet. Het feest van het licht in deze wereld is nog maar net geweest. Laten we dat licht maar omarmen en met goede moed, met hoop en met vertrouwen het nieuwe jaar beginnen. Ik hoop dat Kerst voor u een goede Kerst is geweest. Ik weet ook dat sommigen huizenhoog opzagen tegen de feestdagen, omdat het permante gemis van dierbaren het allesoverheersende gevoel zou zijn. Maar ook zij hebben hopelijk een schijnsel, hoe zwak dan ook, van het licht van Kerstmis als troost of bemoediging ervaren.
Oud en nieuw is rustig verlopen in stad en dorpen. Carbid schieten is een onverminderd populaire traditie, zo bleek afgelopen oudjaarsdag. Op mijn gebruikelijke ronde langs een aantal dorpen werden we gastvrij ontvangen door jong en oud en er was echt aandacht voor een veilige aanpak. En toch ben ik altijd weer blij dat het Nieuwjaars ochtend is en ik opgelucht de Radetzkymars van de Wiener Philharmoniker kan meedirigeren. Dank aan de mensen met wie we de viering van oud en nieuw gezamenlijk voorbereiden. Aan de mensen met wie we van te voren goede afspraken kunnen maken. Dank aan de mannen van Gemeentewurk die op nieuwjaarsochtend de restanten van de feesten en partijen weer opruimden. Dank aan de politie, de BOA’s, brandweer en de politie die onmisbaar zijn voor een veilig verloop van de jaarwisseling, maar op wie we het hele jaar door een beroep kunnen doen.
En dat hele jaar was een goed jaar. In vele opzichten. Ik hoop dat de meeste inwoners dat ook zo ervaren, los van de vreugde en verdriet die u ten deel vielen, en die het persoonlijk leven uiteraard dieper kleuren dan het gemeentelijke wel en wee.Maar het is goed om bij de start van het nieuwe jaar met een terug- en vooruitblik dat gemeentelijke wel en wee nog eens te belichten. Geen strikte scheiding dus tussen 31 december en 1 januari want ontwikkelingen trekken zich niets aan van die tijdsmarkeringen.
In sociaal-economisch opzicht was 2017 echt een heel goed jaar. Het herstel na de economische crisis is merkbaar en zichtbaar in onze gemeente en dat zal ongetwijfeld doorzetten in 2018. Talrijke voorbeelden, groot en klein illustreren dat: Het bedrijf Probo groeit in hoog tempo door. In 2016 waren hier 125 mensen aan het werk, momenteel 300. Bijna permanent werd er op deze plek gebouwd. Op dit moment is men bezig met de bouw van een nieuwe productiehal en een nieuw kantoor. Geweldig ondernemerschap en bron van werkgelegenheid voor heel veel mensen.
Op de Prinslocatie is weer volop activiteit. Onderzoek moet uitwijzen hoe de Prinslocatie in de nabije toekomst ingevuld kan worden, welke vormen van bedrijvigheid mogelijk zijn. Het is een prominente locatie met een bewogen industriële geschiedenis; een plek die een goede, passende invulling en uitstraling verdient. Ook in de dorpen groeit de economische activiteit. Zo zijn in Ternaard sinds lange tijd weer twee kavels verkocht voor de combinatie van wonen en werken. De uitbreiding van het bedrijventerrein in Ee kon van start nadat de Raad van State de gemeente in het gelijk had gesteld. Een mooie opsteker voor het dorp. Heel binnenkort vindt de opening plaats van het MFA in Anjum en daarmee ook van het kantoor van de NAM dat in het nieuwe complex is ingepast. Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad, maar het resultaat mag er zijn, zeker ook dankzij de enorme hoeveelheid zelfwerkzaamheid die Anjum hier heeft verricht. En de 50 hoogwaardige arbeidsplaatsen van de NAM zijn voor het dorp en de regio echt van betekenis.
Navraag bij de Kamer van Koophandel leert dat in 2017 45 ondernemingen zijn gestart of opnieuw gestart. Dat is een fors aantal en het werkelijke aantal starters kan nog hoger liggen omdat niet alle starters in de KvK-bestanden opgenomen willen worden. Aan de gemeente de taak om ook starters zo goed mogelijk te faciliteren. De startersavonden die ook in Dongeradeel worden georganiseerd, worden steeds goed bezocht. Dat zijn mooie momenten om elkaar te ontmoeten, van elkaar te leren en soms ligt daar de start van een nieuw netwerk. Voor de agrarische sector was 2017 niet in alle opzichten een goed jaar. Melkveehouderijen profiteren op dit moment weer van goede melkprijzen, maar de akkerbouw heeft te kampen met de enorme nattigheid waardoor de oogst flink tegenvalt. Ook in Dongeradeel ondervond het pluimveebedrijf Broos in Niawier de schade van het gebruik van het middel fipronil. En bij de biologische pluimveehouderij van de familie Dijkstra in Hiaure moest vorig jaar voor de tweede keer worden geruimd vanwege de vogelgriep. Dat zijn tegenslagen die er fors inhakken en niet alleen door de materiële schade.
We zijn trots op het bedrijf HZPC Research in Metslawier, wereldleider in het veredelen en vermarkten van aardappelrassen. Wereldleider maar voor ons ook een lokaal topbedrijf, dat mag ook nog wel eens gezegd worden. Begin mei vorig jaar startte aannemersbedrijf Daniël Pijnacker uit Kollum met de voorbereidende werkzaamheden voor een tweede uitbreiding van bedrijventerrein Betterwird. Daarmee komt er 6 ha nieuw bedrijventerrein beschikbaar. En die uitbreiding is noodzakelijk vanwege de groeiende vraag naar bedrijfskavels in Dokkum. Een deel daarvan is ook geschikt voor watergebonden bedrijven. De Prins-locatie noemde ik al. De Houtkolk, tegenover die Prinslocatie en jarenlang één van de rotte plekken in de stad, ondergaat een ware metamorfose met de bouw van appartementencomplexen en een mooi ingerichte ruimte voor groen en parkeren.
Ook in de binnenstad is volop beweging. Dokkum heeft weer een boekhandel en wat voor één. Een juweel, een fantastische aanwinst voor de binnenstad en voor regiostad Dokkum. Door het aanbod en het aanzien en de bemensing. Dokkum wordt door steeds meer mensen ontdekt en erkend als een kleine maar complete, gastvrije, historisch gave stad waar je kunt winkelen, wandelen, lummelen, eten en drinken op niveau. In een aantal jaren tijd heeft Dokkum een kwaliteitsslag gemaakt dankzij de inzet van velen en sommige ondernemers in het bijzonder.
In de Trije Terpen werd op initiatief van de Dokkumers Markus Bouman en Jacob Blom het innovatieve bouwproject van zeven stalen, onderhoudsarme en energiezuinige woningen gerealiseerd.
Ons werkleerbedrijf NEF is ook een parel in zijn soort. Bedrijfseconomisch staat NEF in de top van Friesland en Nederland. En met een werknemerstevredenheid van 7,2 kunnen we ook thuis komen. Hulde aan deze bijzonder werkers. Dit jaar start de nieuwbouw van NEF in Dokkum. Eind vorig jaar, op 19 december, overhandigde de heer Terpstra van Bouwgroep Dijkstra Draisma de sleutel van de nieuwe sporthal Tolhuispark aan sportwethouder Pytsje de Graaf. Vanaf dinsdag is die prachtige hal ook in gebruik en hebben de inwoners weer de beschikking over een up-to-date sportaccommodatie. Op 26 januari is de feestelijke opening.
Met de realisatie van De Centrale As wint de noordelijke entree van de stad aan belang. Ook voor dit gebied waar ondernemers willen uitbreiden of nieuwe initiatieven willen nemen, loopt een onderzoek naar de ontwikkelingsmogelijkheden. Belangrijk uitgangspunt is dat met een herontwikkeling het functioneren van de binnenstad wordt versterkt. Het is een spannende zoektocht naar de manier waarop ondernemersinitiatieven, goede en voldoende parkeergelegenheid en optimale verbinding met het kernwinkelgebied gecombineerd kunnen worden. Wordt dus vervolgd.
Dit jaar wordt dan echt de fiets- en voetgangersbrug over het Dokkumer Grutdjip gebouwd door Oosterhof Holman. Het contract is getekend in november en de financiering is rond. Binnen de opdracht zal ook nog eens goed worden onderzocht of de gewenste doorvaarhoogte van 3 meter alsnog mogelijk is. We wachten dat in spanning af. De bouw van deze brug maakt deel uit van een cluster van projecten ter afronding van de infrastructuur en inrichting van de oostkant van Dokkum. De spraakmakende kluifrotonde hoort daar ook bij. En we mogen verwachten dat in dit jaar ook het Bastion, het kunstwerk bij de noordelijke rotonde van deze route, op zal rijzen uit het vlakke land.
Holwerd aan Zee blijft de gemoederen en heel veel mensen bezig houden in 2018 en lang daarna. Zo veel is zeker. Nadat vorig jaar duidelijk werd dat de aanleg van een spoelmeer een minder grote bijdrage zou leveren aan de oplossing van het baggerprobleem in de vaarroute naar Ameland, heeft de werkgroep het roer wat verlegd. Er tekent zich een nieuw perspectief af, dat nog steeds groots en meeslepend is, dat bij voorkeur een directe verbinding met de Waddenzee inhoudt, dat in economisch, recreatief, cultureel, ecologisch, landschappelijk opzicht bijzonder spraakmakend is, maar dat in fasen uitgevoerd kan worden en waarbij iedere fase op zich zelf van meerwaarde is. De werkgroep Holwerd aan Zee weet zich nog steeds gesteund door talloze overheidsorganisaties, kennisinstellingen, organisaties op terrein van natuur, landbouw, waterbeheer en landschap, culturele instellingen en kunstenaars en ondernemers. Holwerd aan Zee is als locatie en als project een internationaal opererend living lab waarin vogels van zeer uiteenlopend pluimage onderzoek doen, ideeën aandragen en uitwerken. De meest recente opsteker voor het project is de selectie van Holwerd aan Zee voor de achtste en negende editie van de internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Dat is wat je noemt eervol. En ook de provincie blijft zich sterk maken voor een gefaseerde ontwikkeling van Holwerd aan Zee. De contouren van dat aangepaste plan zullen dit jaar worden vastgesteld en dan kunnen hopelijk ook de mensen en de middelen bijeengebracht worden voor de uitvoering van een eerste fase.
Een ander belangrijk project dat genoemd moet worden is het langjarige project Súd Ie en Wetterfront Dokkum. Dit project is cruciaal voor Dokkum als watersportstad en maakt de mooiste vaarroute van Friesland bevaarbaar voor middelgrote motorboten. Met de vernieuwing van de Halvemaanspoortbrug is een belangrijk onderdeel van de tweede fase afgerond. Tegelijk zijn we druk bezig met de voorbereiding van de laatste, derde fase. Belangrijke onderdelen van die derde fase zijn: de ontsluiting van de Súd Ie naar het Lauwersmeer via de route Ezumazijl, zodat het rondje Lauwersmeer vanuit Dokkum werkelijkheid wordt; verder herstel van verbindingen voor de migratie van diverse vissoorten; voltooien van de noordelijke route van de stadsgrachten; het fietspad naar het Bastion; verbeteren van de entree aan de westzijde van Dokkum met openbare oevers langs de Dokkumer Ee en een herontwikkeling van het Harddraverspark.
Voor die mogelijke herontwikkeling zijn al een paar zogeheten Nije pleats-sessies georganiseerd waarbij alle gebruikers en belanghebbenden van dit bijzondere gebied hun inbreng konden leveren. In 2018 zal duidelijk worden of, en zo ja, op welke manier de recreatieve functie van het Harddraverspark verbeterd kan worden. Uitgangspunt blijft dat sportverenigingen niet verplicht worden te verhuizen naar het Tolhuispark. De Waddenfondsaanvraag voor de derde fase van het Súd Ie-project is in het voorjaar aan de orde en de provincie is opnieuw een belangrijke partner bij deze opgave. Door ook de derde fase volledig te realiseren gaan ook de maatregelen uit de eerste twee fasen optimaal renderen. Met de provincie hebben we harde afspraken over de reservering van cofinanciering van deze derde fase. Afspraken die onlangs zijn herbevestigd, toen duidelijk werd dat cofinanciering van de herinrichting van de Markt niet via die Waddenfondsaanvraag mogelijk was.
Vorig jaar sprak ik de hoop uit dat we – na vele investeringen in het verleden zonder blijmakend resultaat – tot een plan voor de Markt zouden komen dat van deze plek echt de heerlijke huiskamer van de binnenstad zou maken. Die hoop is bewaarheid. De Markt in Dokkum wordt een groen Abdijhof met de contouren van de oude Abdijkerk, een unieke ijsfontein, 16 prachtige bomen en tegels met verhalen over de geschiedenis van deze bijzondere locatie. Evenementen blijven heel goed mogelijk op de Markt en een deel van de parkeerplaatsen blijft behouden. Maar u kent de prachtige beelden van dit bijzondere project. Bijzonder was ook het open planproces dat aan de besluitvorming vooraf ging. Met een klankbordgroep van 25 personen met verschillende belangen en met inbreng van zo’n 160 mensen tijdens de 20 open ateliersessies in de binnenstad. De gemeenteraad heeft ingestemd met het plan en de financiering, de uitvoering is van start gegaan, maar ligt op dit moment even stil vanwege een uitspraak van de voorzieningenrechter. Het wordt spannend of we op 18 mei het hele plan hebben uitgevoerd, maar iedereen doet daarvoor zijn uiterste best. De Markt wordt hoe dan een plek die door co-creatie tot stand is gekomen, die recht doet aan de rijke historie van Dokkum en voor eigen inwoners en bezoekers een trekpleister zal zijn. Daar mogen we trots op zijn. En in die huiskamer ontvangen we ook graag de bezoekers uit binnen- en buitenland die in het kader van Leeuwarden Friesland Culturele Hoofdstad 2018 de locaties van het 11-fonteinenproject zullen bezoeken.
Dongeradeel laat zich ook op andere manier gelden tijdens het jaar van de Culturele Hoofdstad. Bestaande culturele evenementen zijn opgevoerd in de mienskipsagenda. Maar er wordt ook gewerkt aan de nieuwe musical Titus Brandsma, uiteraard in de Bonifatiuskapel. De eerste nieuwe landschapskunstwerken aan de waddenkust die behoren bij het grote project Sense of Place komen gereed. Onder de bezielende leiding van Joop Mulder werkt men in diverse dorpen in het Waddenkustgebied aan kunstwerken die op geen andere plek dan daar tot hun recht komen en de ervaring van en de waardering voor dat unieke gebied, het Unesco Werelderfgoed, versterken. Het imponerende beeld van Jan Ketelaar “Wachten op hoog water” in Holwerd, de proeftoren Camera Batavia in Ternaard, een “Dijk van een wijf “- een wulps gevormde dijk, een liggend naakt van 100 meter, overdekt met gras – in Holwerd; het zijn voorbeelden van een bijzonder lint van meer dan 25 innovatieve, grootschalige kunstwerken en landschapsarchitectuur langs de hele Waddenzeekust, van Den Helder tot de Dollard. Komt dat zien!
Voor de leefbaarheid en vitaliteit van de hele regio, maar zeker voor het noordelijk deel van de huidige gemeente en de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân, is cultuur en cultuurtoerisme steeds meer een factor van belang. Concentratie van bedrijven doet zich daar niet voor en past daar ook niet. En de bevolkingsdaling mag zich daar dan wel sterker doen gelden, het landschap dat tot de mooiste gebieden ter wereld behoort, leent zich uitstekend voor bezoekers die het massatoerisme, al dan niet tijdelijk, de rug toe keren en gast willen zijn en verrast willen worden in het Waddengebied. En voor de inwoners biedt dat mogelijkheden voor nieuwe kleinschalige vormen van verblijfseconomie. In dat licht zijn ook de veelzijdige initiatieven in en rond het Garnalenfabriekje toe te juichen.
Cultuur brengt onze verbeelding aan de macht, laat ons anders kijken naar de werkelijkheid, brengt verbinding tot stand, houdt ons nieuwgierig en zonder nieuwgierigheid geen oplossing voor welk vraagstuk dan ook. In kunst en cultuur kunnen we ook onze identiteit vorm geven en uitdragen. Ook daarom is zo van belang dat we kunst en cultuur in de breedste zin van het woord stimuleren. Dongeradeel doet dat bovengemiddeld en ik hoop van harte dat dat zo blijft.
Ook spraakmakende evenementen brengen ons en anderen samen en ze bieden een mooie gelegenheid om de stad of de regio in de schijnwerpers te zetten. En daar zijn we goed in. De Admiraliteitdagen zijn een begrip geworden. Een jaar zonder de Admiraliteitsdagen is moeilijk denkbaar. Afgelopen september was het weer feesten op niveau met een geweldig programma, mogelijk gemaakt door gulle en enthousiaste ondernemers, een toporganisatie en vele vrijwilligers. Naast het spektakel op het hoofdpodium was er op de Markt een alternatief programma met optredens van jonge bands, deels van Dokkumer makelij. Ook dat was een groot succes. Die Dokkumer bands, zoals The Homesick, timmeren internationaal aan de weg; hoog tijd dat ze zich presenteerden in Dokkum zelf. Op zaterdagavond was het dringen in de stad, en bleek de inrichting van de binnenstad als evenemententerrein een goede keus. Het denken over het vervolg op deze laatste editie is al weer gestart en we wachten in spanning de uitkomsten af.
De Kerstfair was weer sprookjesachtig. Nienke Nieuwenhuis en haar mensen hebben er weer iets geweldigs van gemaakt. Mooie kramen, mooie mensen, prachtige aankleding, veel muziek op straat en in de kerken, een open stadhuis voor iedereen en alom vriendelijkheid en gezelligheid. Mooier kun je de kerstdagen niet ingaan. Dit jaar kregen we ook nog bezoek van Joris Linssen met zijn ploeg die in Dokkum opnames maakte voor het programma Joris’ Kerstboom. Daarvoor had Annelies van de Meer gezorgd, de nooit te stuiten onderneemster en ambassadeur van Dokkum. Bijzondere verhalen hoorden we tijdens de uitzending van Joris’ Kerstboom op kerstavond. En we smolten bij het zien van kerstlichtstad Dokkum. Joris Linssen gaf aan dat hij graag weer terug wilde komen in Dokkum. Nou, Annelies, ik zeg: doen!
Ja, en dan hadden we nog een geheel ander feest naar Dokkum gehaald: De Landelijke Sinterklaasintocht. In maart hadden we ons gemeld, nadat we van draagvlak verzekerd waren, en op 29 mei konden we bekend maken dat de Sint en zijn gevolg op 18 november voet aan wal zou zetten in Dokkum. Vanzelfsprekend. Het werd tijd voor een intocht in Fryslân, Dokkum heeft de perfecte entourage voor de intocht en de organisatiekracht is hier bovengemiddeld. Het was een machtig mooie, once-in-a-lifetime monsterklus, we hebben heel Nederland getrakteerd op een prachtig feest, we kregen dikke complimenten voor de samenwerking en gastvrijheid, onze kinderburgemeester Noa Daannette was de ster van de show en het geheel was een geweldige Dokkum-promotie. Met dank aan iedereen die heeft bijgedragen. Op 18 december heb ik tijdens de afterparty alle vrijwilligers en professionals bijzonder hartelijk bedankt. Als blijk van waardering kreeg iedereen een prachtig fotoboek om na te genieten van dit feest. Wat geleverd is, heb ik op die 18e december ook in cijfers uitgedrukt. Ik noem er hier slechts drie: 2.280.00 mensen hebben naar de live tv-uitzending gekeken; 5.065.500 mensen hebben naar de 5 afleveringen van het Sinterklaasjournaal gekeken (met een prominente rol voor Dokkum) en 45 schoolklassen uit de DDFK-gemeenten hebben Sinterklaas bezocht in het Sinterklaashuis aan de Dijk.
En ja, de eerste twee weken na de intocht ging alle energie en aandacht uit naar de alsnog verboden demonstratie en vervolgens naar de alsnog te houden demonstratie. Dat hadden we anders gewild en het had anders gekund. Maar we moesten een ander scenario bedienen en ook dat hebben we naar eer en geweten gedaan. Ik ben ook zeker bereid om de komende tijd met collega-burgemeesters, mensen van het ministerie, maar ook met de mensen van de NTR te verkennen of en hoe het waardevolle Sinterklaasfeest kan voortbestaan zonder die jaarlijks terugkerende polarisatie.
Maar iedereen weet nu waar Dokkum ligt en tegen iedereen zou ik zeggen: O, kom er nog eens kijken.
Met zo veel reuring in stad en dorpen, lijkt het alsof het fenomeen ‘krimp’ niet of niet meer aan de orde is. Toch zet de vergrijzing en ontgroening en de bevolkingsdaling door, geleidelijk en in een tempo dat zelfs per dorp kan verschillen. En het blijft zaak om ons bij alle opgaven van nu en straks rekenschap te geven van die ontwikkeling.
Op gemeentelijk niveau, maar vooral ook op regionale schaal van Noordoost Friesland maken we letterlijk en figuurlijk werk van het behoud van een mooie, vitale regio ondanks de krimp. Onze Agenda Netwerk Noordoost omvat zo’n 16 opgaven waaraan we in gezamenlijkheid en in wisselende coalities werken. En dat is verstandig. Want of het nou gaat om de woningmarkt, de voorzieningenstructuur, zorg, onderwijs, de energietransitie, recreatie en toerisme, economische structuurversterking; afzonderlijk gaan we soms misschien iets sneller, maar samen komen we verder. Door onze krachten te bundelen en samen met de creativiteit, ondernemingszin en verantwoordelijkheden van maatschappelijke partners de beste oplossingen te zoeken voor de grote, gemeentegrens overstijgende opgaven. En het werkt. De zeer gedegen woningmarktanalyse die vorig jaar werd uitgevoerd en de uitkomsten van het eerdere onderzoek over de voorzieningenstructuur helpen ons bij het nemen, ondersteunen en beoordelen van initiatieven rond wonen en voorzieningen. We gaan de uitkomsten van die analyses delen en bespreken in de dorpen, zodat we bij nieuwe initiatieven ook vanuit gedeelde realistische verwachtingen kunnen werken aan huisvesting en voorzieningen die volhoudbaar, betaalbaar en bereikbaar zijn. Die uitwerking kan per gemeente maar ook per dorpencluster plaatsvinden.
Een ander mooi voorbeeld is de uitrol van de dorpsontwikkelingsmaatschappijen in het ANNO-gebied. Met die DOM’s is in Dongeradeel fantastisch werk geleverd door de inwoners van een viertal dorpen en die ervaring smaakt naar meer.
De Mobiliteitscentrale gaat binnenkort van start in onze regio. Dat heeft heel wat zweet en tranen gekost en sommige taxibedrijven en chauffeurs zijn niet teleurgesteld. Dat heeft alles te maken met de uitkomst van de aanbesteding. Daar is begrip voor, ondanks de maximaal toegestane inzet op regionale belangen bij die aanbesteding. Maar nu komt het erop aan dat de Mobiliteitscentrale oplevert wat we wilden: een beter vervoerssysteem doordat het leerlingenvervoer en het Wmo-vervoer, maar ook het kleinschalig openbaar vervoer (de Opstapper) beter op elkaar zijn afgestemd. Zo kunnen inwoners in Noordoost Fryslân ook in de toekomst mobiel blijven. Ongetwijfeld zullen we blijven nagaan of dat gewenst doel wordt bereikt.
Onze regionale samenwerking werkt niet alleen; we maken er ook naam mee. Ook in het Haagse! We maken als Friese krimpregio deel uit van de zogeheten K6; een lobbygroep van de zes provincies waar krimp aan de orde is. Met het document “Nederland in balans” hebben de K6 aan de voormalig minister van BZK en alle leden van de Tweede Kamer onderbouwd aandacht gevraagd voor de bijzondere opgaven waarmee krimpgebieden te maken hebben. De vitaliteit van het randland vergt meer en andere aandacht en investeringen dan in de randstad. We hebben aangegeven dat de inzet vanuit het rijk volstrekt onvoldoende is om die vitaliteit op langere termijn te borgen. Toenmalig minister Blok moest toegeven dat we wel een punt hadden; het regeerakkoord van de nieuwe regering biedt meer perspectief. De regio is een speerpunt in het regeerakkoord. Nog nooit is in een regeerakkoord zo vaak het begrip ‘regio’ genoemd, 79 keer. En Carola Schouten is de minister van Landbouw, Voedselkwaliteit en, jawel, Regio. Niet alleen BZK maar ook dit ministerie zal zich bezig houden met de specifieke opgaven in krimpgebieden. Deze minister heeft de oproep gedaan om regiodeals in te dienen voor ondersteuning vanuit het rijk. En het zou zo maar kunnen dat de regiodeal van Noordoost Friesland de eerste is die dit jaar bij haar op tafel ligt. Want de Economische Versnellingsagenda de we vorig jaar als resultaat van de Proeftuin Maak Verschil hebben opgeleverd, wordt op dit moment uitgewerkt in een Regiodeal waarvoor 42 vertegenwoordigers van overheden, ondernemers en onderwijs juli vorig jaar hebben getekend. De regio heeft de ambitie om het Bruto Regionaal Product met € 400 miljoen in 2025 te laten stijgen door innovatie en ondernemerschap, een leven lang leren en partnerschap. In de Regiodeal wordt die ambitie vertaald in concrete voorstellen en maatregelen. Vooruitlopend op die Regiodeal zijn er al kennismakelaars actief die de samenwerking tussen MKB’ers en tussen ondernemen en kennisinstellingen bevorderen. De oprichting van een bouwcampus in Dokkum is een andere maatregel waaraan op dit moment al wordt gewerkt. Voor de uitvoering van de hele Regiodeal is ondersteuning vanuit het rijk echter onontbeerlijk. Als we ons huiswerk hebben gedaan, vragen we dus ook in Den Haag om boter bij de vis.
Kortom, onze koppositie in het regionale werken werpt zijn vruchten af en wordt regelmatig geroemd. Alle reden om die regionale samenwerking voort te zetten, ook als Dongeradeel is opgegaan in het grotere Noardeast-Fryslân.
Die veranderende werkwijze vanuit het rijk gaan we hopelijk ook ervaren op een heel ander dossier, dat van de gaswinning. Bij Ternaard zal mogelijk sprake zijn van gaswinning. In de nieuwe Mijnbouwwet is opgenomen dat in de vergunningsprocedure de omgeving sterker betrokken moet worden. De hoe-vraag is daarbij niet ingevuld, Ternaard is in dat opzicht een pilot. Als Dongeradeel hebben we ons de vraag gesteld: kunnen we deze gelegenheid benutten om het nu eens echt anders te doen? Geen inspraak met een plusje, niet bij voorbaat de hakken in het zand en het heil zoeken in het traditionele conflictmodel. We hebben voorstellen gedaan voor een onafhankelijk omgevingsproces waarbij niet de gaswinning maar het gebied voorop staat. Die voorstellen sluiten aan bij het Fries Manifest over gas- en zoutwinning, ook made in Dongeradeel waarvoor Albert van der Ploeg zich sterk heeft gemaakt. Doel van het open en onafhankelijke omgevingsproces is dat de zorgen van betrokkenen worden erkend en zoveel mogelijk worden weggenomen. Vooraf wordt geborgd dat, als gaswinning plaatsvindt, de gevolgen en risico’s zijn geminimaliseerd. Voor het gebied wordt een ontwikkelingsperspectief gemaakt en eventuele gaswinning moet bijdragen aan de realisatie van dat perspectief. En dat gebied is uiteraard omvangrijker dan alleen Ternaard en directe omgeving.
Als dat proces slaagt, ligt er aan het eind een akkoord met afspraken over deze onderwerpen. En dat proces kan alleen van start als vanuit het gebied voldoende draagvlak is voor deze nieuwe, intensieve vorm van samenwerking. Maar ook voor de NAM en zeker het ministerie van EZK is het een novum om zich zo sterk te verbinden met de zorgen en belangen van bewoners en organisaties in een gaswinningsgebied. De start is bemoedigend en we hopen dat we in de loop van 2018 volop bezig zijn met dat proces, op weg naar een akkoord met afspraken.
Als het zo ver komt, ligt het voor hand om in het ontwikkelingsperspectief voor dat grotere gebied de versnelling van de energietransitie handen en voeten te geven. We willen en moeten immers zo snel mogelijk meters maken met de fossielvrije energievoorziening. Maar we hebben nog een heel lange weg te gaan. De noodzaak van een versnelde energietransitie is zo goed als onomstreden. We hebben maar één moeder aarde en die raakt uitgeput. Of het nu gaat om mobiliteit, de gebouwde omgeving, industrie, landbouw, voedselproductie; in alle sectoren moet de omslag plaatsvinden. Ons dagelijks leven zal erdoor veranderen. Het zit nog niet in ons systeem om bij alle keuzes die we maken duurzaamheid een sturende factor te laten zijn. Maar voor de generaties die na ons komen zullen wij toch echt beter ons best moeten doen.
Als gemeente, nu Dongeradeel en straks Noardeast-Fryslân, zullen we ook vaker het goede voorbeeld moeten geven. We zetten wel stapjes en voeren het duurzaamheidplan uit. Zo verduurzamen we ons wagenpark en de openbare verlichting, we ondersteunen het mooie werk van De Klyster, initiatieven voor zonneparken bedienen we graag, we leggen zonnepanelen op onze gebouwen, proberen het leefmilieu voor weidevogels iets te verbeteren, we hebben ons uitgesproken voor inkoop van de groenst mogelijke stroom uit eigen regio en als het even kan doen we graag mee aan de Elfwegentocht van Fossielvrij Fryslân. Inzet daarbij is dat in de eerste twee weken van juli alle mensen in Fryslân zich verplaatsen zonder een druppel fossiele brandstof te gebruiken. Esther Hanemaaijer vertelt u daar graag meer over.
Maar om meters te maken moeten we nog meer doen en dat kan op vele manieren. We kunnen aansluiten bij het uitvoeringsprogramma van de Friese Energiestrategie. Op Friese schaal is op hoofdlijnen uitgedokterd of, en hoe Fryslân in 2050 energieneutraal kan zijn. Het kan, maar dat kunnen moet nu worden omgezet in een uitvoeringsstrategie en dat gaat dit jaar gebeuren.
En het mooist is als die inspanningen ook nog bijdragen aan de regionale economie en werkgelegenheid, de innovatiekracht in ons gebied en aan de groei van het aandeel mienskipsenergie. Lokaal opgewekte duurzame energie, waarbij omwonenden meebeslissen over de soort opwek en over de plek, als eersten de gelegenheid krijgen deze energie af te nemen en samen delen in de opbrengsten. Fryslân heeft de meeste lokale energiecoöperaties van Nederland en de dorpen in onze provincie kunnen in 2050 in hun eigen energiebehoefte voorzien. Daar ligt een geweldige kans voor overheden om met de mienskip te werken aan een fossielvrije toekomst.
Beste mensen, het toekomstperspectief is niet één grote roze wolk. Er zijn bedreigingen volop. Klimaatproblemen die mensen op de vlucht drijven; wegvallende zekerheden van werk en inkomen; razendsnelle digitalisering die niet iedereen kan bijbenen; communicatie en behoeften die steeds meer worden gestuurd door algoritmes die in het bezit zijn van een kleine groep mensen. Ook ik ben geen boze, maar wel een bezorgde burger. Maar ik voel me ook verplicht een optimist te blijven en ik hoop velen met mij. Er zijn geen simpele antwoorden op dit soort complexe vraagstukken en we zijn geen spelers op het wereldtoneel. Maar we kunnen ons wel inzetten voor een menswaardig samen leven nu en straks. Door keuzes te maken die goed samen leven bevorderen en betekenis geven aan ons dagelijks leven.
Roeren in de angst voor de toekomst en nostalgie naar een verleden dat er nooit is geweest, onder luid geroep dat Europa, migranten, de elite of welke Anderen dan ook, onze beschaving naar de bliksem helpen, biedt geen oplossing. De toekomst is al begonnen en iedereen is mee-verantwoordelijk voor het vormgeven van die veranderende samenleving.
Ook de kleine maar dappere speler gemeente Dongeradeel. Aan ons de taak om de meest kwetsbaren bescherming te bieden en zorg waar nodig. In DDFK-verband leren we dat steeds beter. Simpele maar effectieve maatregelen kunnen heel effectief zijn. Een voorbeeld is de Minimagids waarmee me mensen bereiken die voorheen voor ons onzichtbaar bleven. Meer ondersteuning voor de talrijke mantelzorgers, het nieuwe convenant met De Friesland voor goede, betaalbare zorg voor mensen met de kleinste inkomens; het zijn voorzieningen die er allemaal toe doen. Goed is ook het streven om zo snel mogelijk in te grijpen om grotere problemen en langdurige afhankelijkheid van zorg te voorkomen. Vooral voor onze jeugd is dat van belang. Zij moeten in die snel veranderende wereld hun draai vinden en daarvoor is talentontwikkeling in de volle breedte en sociale weerbaarheid van groot belang. Jongeren moeten ook in een veilige omgeving op kunnen groeien. Daarom ben ik blij met het convenant ‘Mei fêste hân’ dat eind oktober is ondertekend door alle scholen voor het voortgezet onderwijs in onze regio, bestuurders en politie. De afspraken die we daarin met elkaar hebben gemaakt garanderen niets, maar geven dat streven naar een veilige en gezonde school voor alle jongens en meiden wel inhoud. Mooi werk!
En dat mooie werk zetten we gewoon voort in 2018 in Dongeradeel. Maar lieve mensen, dit is wel de laatste nieuwjaarsreceptie van de gemeente Dongeradeel. Per 1 januari 2019 gaan Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a. op in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân. Daar is heel lang over gesproken, daar zijn stapels rapporten aan vooraf gegaan. Maar na de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 kwam de vaart erin. Twee sessies met de vier DDFK gemeenteraden onder leiding van professor Lemstra in juni en juli 2014 leverden een intentieverklaring op waarin een ambtelijke fusie was opgenomen en op termijn besluitvorming over de bestuurlijke fusie. De voorbereidingen voor de ambtelijke fusie begonnen in het najaar van 2014 en die fusie kwam tot stand per 1 januari 2017. Besluitvorming over de bestuurlijk fusie kwam eind maart 2016. Een jaar later namen de drie DFK gemeenteraden het definitieve besluit met de vaststelling van het herindelingsadvies.
Ambtelijk werken de vier DDFK- gemeenten nu dus een jaar samen. Die start ging natuurlijk niet altijd even makkelijk. Cultuurverschillen, verschillen in werkwijzen verdwijnen niet van vandaag op morgen en teams ontstaan ook niet vanzelf. Niet werkende ict-systeems helpen ook niet en ook daar hadden we mee te kampen. Het schuurde regelmatig, maar onder aanvoering van Fritjof Brave en het CMT gingen we gestaag vooruit. En tegelijk bleef de winkel open en die winkel werd het ook nog eens extra druk vanwege de aantrekkende economie. Op de inzet en veerkracht van alle medewerkers is een enorm beroep gedaan en daarvoor hebben de burgemeesters afgelopen dinsdag grote waardering uitgesproken. Het komend jaar zal het accent liggen op de verbetering van de dienstverlening aan onze inwoners en ondernemers.
Maar tegelijk maken we ons op voor de herindeling per 1 januari 2019. In Den Haag loopt de procedure om tot herindeling te komen gesmeerd. Het vorige kabinet nog heeft de plannen naar de Raad van State en naar de Tweede Kamer gestuurd. De Kamer heeft tot 22 december 2017 tijd gegeven aan een ieder om nog op de plannen te reageren. De behandeling zal de komende maanden plaatsvinden en verwacht wordt dat in mei de herindeling definitief is.
Voor de volgende stappen wachten we daar natuurlijk niet op. Na afronding van alle processen om tot het herindelingsadvies te komen, zijn we begonnen met de voorbereiding van de harmonisatie van beleid en uitvoeringsbesluiten voor de drie herindelingsgemeenten. Ook de gemeente Dantumadiel doet volop mee aan de harmonisatie maar is daar uiteraard niet toe verplicht. De samenwerking loopt goed en zal hopelijk nog deze maand worden bekrachtigd in de gemeenteraden met de vaststelling van de dienstverleningsafspraken tussen de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân en de gemeente Dantumadiel vanaf 1 januari 2019.
De harmonisatie zal nog veel tijd gaan kosten. In de afgelopen maanden is een uitgebreide inventarisatie gemaakt van alle besluiten en beleidskeuzes in de huidige gemeenten. Daaruit blijkt dat tenminste 410 regelingen en uitvoeringsbesluiten zullen moeten worden aangepast zodat ze gelijkluidend zijn en kunnen gaan gelden per 1 januari 2019 en later. De verwachting is dat daar nog wel wat besluiten bij zullen komen. Een waar “monnikenwerkje” dus waarvoor de wetgever ons vanaf nu nog drie jaar de tijd geeft om dat allemaal te realiseren.
Ook de huisvesting van bestuur en ambtelijke organisatie zal dit jaar op de agenda staan. Dat Dokkum het bestuurlijk centrum zal zijn van de nieuwe gemeente staat vast. Welke keuzes we voor de huisvesting van de ambtelijke organisatie maken, staat nog niet vast. Het dienstverleningsconcept zal leidend zijn en zinnig, zuinig en duurzaam zullen de oplossingen ook moeten zijn. We gaan het zien.
En tot slot mag natuurlijk niet onvermeld blijven dat er al twee belangrijke besluiten zijn genomen, namelijk de benoeming van beoogd gemeentesecretaris/algemeen directeur van de nieuwe gemeente Henk Verbunt en de beoogd griffier van de nieuwe gemeenteraad Sytze Dijkstra.
Henk Verbunt gaat vanaf begin februari leiding geven aan de gefuseerde ambtelijke organisatie die per 1 januari 2019 overgaat naar de nieuwe gemeente. Sytze gaat aan de slag als griffier van de gemeente Dongeradeel tot 1 januari 2019 en daarna als beoogd griffier van de nieuwe gemeente. Beiden gaan zich natuurlijk heel goed voorbereiden op de nieuwe gemeente en hun steentje bijdragen aan een hopelijk vliegende start van die nieuwe gemeente.
Een gemeente die geen optelsom is van de huidige drie gemeenten, maar een nieuwe gemeente met een eigen smoel die voor en met een grotere gemeenschap werkt aan de toekomst. Hoe de gemeenteraad eruit ziet die aan het hoofd staat van die nieuwe gemeente, mag u in november bepalen bij de gemeenteraadsverkiezingen in de huidige drie gemeenten. Daar gaat u vast nog veel over horen.
En voor 1 januari 2019 gaan we natuurlijk afscheid nemen van ús Dongeradeel. Niet grootscheeps, maar wel feestelijk en toegankelijk voor iedereen. Een nog te vormen kleine commissie met een goede vertegenwoordiging vanuit de mienskip, gaat daarmee aan de slag. Goede ideeën voor een passend afscheid zijn uiteraard welkom. Dus schroom niet die ideeën aan te leveren.
Maar voor dat het zover is, gaan we elkaar nog heel vaak zien en spreken, gaan we samen nog heel wat ondernemen. We hebben een stevige agenda. Digitale kanalen kunnen zeer behulpzaam zijn, maar zonder persoonlijke aandacht en ontmoeting gaat het niet. In een complexer wordende wereld, moeten we ons met elkaar oriënteren op de dag van morgen en overmorgen en er samen iets van zien te maken. De koning zei het iets minder huiselijk: niet zoeken naar een breder ik, maar naar en groter wij.
Lieve mensen, ik wens u en uw dierbaren een prachtig 2018 vol hoop, geloof en liefde, nieuwsgierigheid, samenwerking, veerkracht, vertrouwen en vooral ook plezier. Al die ingrediënten hebben we nodig om onze gezamenlijke toekomst vorm te geven. Want zoals onze Dongeradichter Tsead Bruinja het zojuist verwoordde:
“Wat de toekomst brengt
Gaat niet vanzelf,’
Het moet daar eerst gebracht
Marga Waanders
Burgemeester Dongeradeel
