In en om Sionsberg aan de Birdaarderstraatweg in Dokkum gebeurt van alles op het gebied van zorg. Om al die verhalen een plekje te kunnen geven, heeft online stadskrant in-dokkum.nl een nieuwe rubriek. In ‘Rondom Sionsberg’, komt iedere keer een verhaal van Sionsberg aan bod. In deze editie maken we kennis met Simon Elsenga, sindskort diabetesverpleegkundige in Dokkum.
Als we met Simon spreken, is hij net vier weken actief in Sionsberg. Na het zien van de vacature voor diabetesverpleegkundige, nam hij contact op en kon hij aan de slag. Elsenga: “Omdat ik hier zelfstandig aan de slag kon gaan, kon ik er mijn eigen draai aan geven.” Naar die uitdaging was de Groninger op zoek. Hij werkte eerder zeven jaar in een vergelijkbare functie bij het Martini ziekenhuis in Groningen en het laatste jaar bij Diabeter. Daar waren ze druk bezig om plannen te maken om mensen zo weinig mogelijk te zien in verband met corona. Dat hield ook in dat de functie van Elsenga ook erg ging veranderen waardoor hij op zoek ging naar een nieuwe uitdaging. Die vond hij in Dokkum.
‘Wat een leuke stad!’
Elsenga komt oorspronkelijk uit Warten, onder Leeuwarden, maar woont inmiddels naar tevredenheid in Groningen. Hij rolde toevallig het vak in. Elsenga was werkzaam bij een huisartsencentrum, toen een collega hem attendeerde op de baan en bijbehorende opleiding voor diabetesverpleegkundige. In Sionsberg is hij nog geen bekenden tegengekomen. “Vroeger heeft een tante van mij hier gewerkt, maar dat is alweer heel wat jaren terug”, vertelt hij. Toen een fietsvakantie naar Frankrijk vorig jaar niet doorging, besloot hij om samen met zijn vriendin de Elfstedentocht te gaan fietsen. Dat was de eerste positieve ervaring met Dokkum. “We hebben heerlijk op het terras gezeten en hadden toen al zoiets van: wat een leuke stad!”
Soorten Diabetes
Patiënten met de verschillende soorten diabetes komen bij de diabetesverpleegkundige op controle. Het verschil daarbij is dat wanneer je diabetes mellitus type 1 krijgt; je lichaam stopt met insuline maken. Vanaf dat moment moeten mensen zelf insuline spuiten of via een insulinepompje toedienen. Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet meer goed op insuline. Dat is het hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt. Vroeger werd diabetes type 2 ook wel ouderdomssuiker genoemd, maar steeds jongere mensen krijgen het tegenwoordig, voornamelijk ten gevolge van overgewicht. Deze vorm van diabetes komt het meest voor: 1,1 miljoen mensen in Nederland hebben diabetes type 2.
Er is ook nog een andere vorm en dat is de zwangerschapsdiabetes. Deze patiënten worden door de verloskundige of gynaecoloog doorgestuurd naar Elsenga. Het gros van de patiënten kan door leefstijl al flink de goede kant op geholpen worden. Een kleine groep heeft insuline nodig. Deze groep is ook heel gemotiveerd. Als ze niet goed op zichzelf passen, dan is dat een risico voor de baby. “En ze hebben een goed vooruitzicht. Zodra de baby er namelijk is, is hun diabetes in veruit de meeste gevallen verdwenen”.
Leefstijl
Diabetes type 1 is een auto-immuun ziekte. Dat betekent dat het afweersysteem het lichaam aanvalt. Normaal ruimt het afweersysteem alleen ziektes op. Maar bij sommige mensen vernielt het afweersysteem de cellen die insuline aanmaken.. Dat is anders bij diabetes type 2. Deze vorm heeft wel veel met leefstijl te maken. Patiënten met diabetes type 2 worden in eerste instantie door de huisarts gezien. Ze krijgen eerst advies om hun leefstijl aan te passen. Een belangrijke oorzaak van diabetes type 2 is overgewicht en het hebben van te veel buikvet. Andere oorzaken zijn ouder worden, ongezonde voeding en weinig lichaamsbeweging.
Naar de verpleegkundige
De meeste patiënten die Simon ziet, spuiten al vier keer per dag insuline of hebben een vorm van onderliggend lijden. Met de diabetesverpleegkundige bespreken ze bijvoorbeeld of het hebben van diabetes in de dagelijkse gang van zaken goed vol te houden is. Ook helpt hij met alle hulpmiddelen.
“Ik kijk heel praktisch. Ook naar leefstijl of alle controles bij pedicure, oogarts et cetera nog gedaan worden. Het is individueel heel verschillend.” Als het bijvoorbeeld om leefstijl gaat, valt dat niet altijd mee. “Sommige patiënten staan heel erg open voor het aanpassen van de leefstijl. Met de diëtist kunnen ze dan hele goed resultaat bereiken. Tegelijk is aanpassingen in eten wel een hele stap. Het heeft vaak behoorlijk impact. Mensen weten vaak wel wanneer het even niet goed gaan. “Mijn taak is vooral om te kijken hoe we dat om kunnen draaien. Om ze op het goede spoor te brengen”. Elsenga kijkt dan wat ook breder. Hoe gaat het bijvoorbeeld op het werk, in de familie, zijn er lichamelijke klachten etc.
Complicaties
Diabetes geeft op lange termijn meer kans op complicaties. De bloedvaten naar de voeten toe zijn kwetsbaar. Datzelfde geldt voor de fijne bloedvaten bij de nieren, het hart en bloedvaten zelf en ook in de ogen komen hele fijne bloedvaten voor die kwetsbaar zijn. Voor mensen met diabetes is het belangrijk om regelmatig een bezoek te brengen aan de oogarts en een pedicure wordt ook aangeraden. Bij Elsenga zijn er de vaste controles op bloeddruk en gewicht en een keer per jaar een uitgebreide voeten controle. “We willen dan bijvoorbeeld weten of patiënten nog alles kunnen voelen”, vertelt hij.
Het aantal patiënten met diabetes type 2 is in de afgelopen jaren toegenomen. Dat heeft met algemene leefstijl te maken. “We kunnen eten krijgen wanneer we willen. Het is overal beschikbaar. Daarnaast wordt in veel eten suiker of vet toegevoegd”, aldus Simon Elsenga. De verwachting is dat dit aantal ook alleen maar zal toenemen. Het effect van corona heeft de verpleegkundige nog niet goed kunnen zien.
“Sommige mensen zijn hele dagen thuis en gaan bewust wat meer bewegen. Die schrikken ook van de relatie tussen overgewicht en corona”, zegt hij daarover. “Het duurt alleen wel zo lang nu, dat veel mensen het wel moeilijk vinden om het vol te houden. Dat merk ik ook bij mezelf”.
Nieuwe ontwikkeling: FreeStyle Libre
Er is een ook nieuw apparaatje op de markt, waardoor mensen niet meer hoeven te prikken. Binnen Sionsberg gebruiken inmiddels ruim honderd mensen de FreeStyle Libre. Deze krijg je pas als je type 1 hebt óf 4 keer per dag insuline spuit en daarbij van te voren moet weten hoeveel je nu precies moet spuiten. Er wordt een sensortje onder de huid geplaatst, die 14 dagen kan blijven zitten. Die meet de glucose in het onderhuidse vet waardoor niet meer geprikt maar gescand kan worden. Een uitkomst voor mensen die anders vaak moeten vingerprikken, ruim honderd per maand. Zo is er de afgelopen twintig, dertig jaar heel wat verbeterd.
In Sionsberg wordt samen met de patiënt gekeken wat deze sensor precies is, hoe je het moet aanbrengen en wat je er mee kunt bereiken. Veel mensen krijgen hun diabetes zo beter geregeld omdat ze op een makkelijke manier over veel informatie kunnen beschikken. Deze informatie is ook nog eens eenvoudig te delen met de diabetesverpleegkundige, bijv. als het een periode minder goed gaat. Elsenga kan namelijk van achter zijn bureau inloggen op een beveiligde website en zo de gegevens van de desbetreffende patiënt op afstand meekijken. Een veel makkelijkere manier dan vroeger toen iemand telefonisch moest uitleggen wat er gebeurd was.
