Nieuwjaarstoespraak 2016
Burgemeester Marga Waanders
Beste mensen,
Ik hoop dat u terug kunt blikken op een mooi Kerstfeest met uw dierbaren. Ook de oliebollen zijn inmiddels genuttigd en vele nieuwjaarswensen zijn uitgesproken.
Sommigen schenken in die nieuwjaarsnacht hun collega’s als eerste die beste wensen. Zonder bubbels, want zij moeten hulp verlenen of de veiligheid van ons borgen. Grote dank aan de inzet van de mannen en vrouwen van de politie, brandweer en de hulpdiensten tijdens de jaarwisseling die gelukkig zonder echte incidenten is verlopen. Dank ook aan de mensen van Gemeentewurk die met oud en nieuw de festiviteiten in de dorpen en de stad faciliteren en op nieuwjaarsochtend in alle vroegte de restanten van de feestvreugde weer opruimen, terwijl de feestvierders zelf uitslapen.
Beste mensen, op 1 januari gaat het leven gewoon verder met al zijn luister en duister, zijn liefde en leed, hoop en angst, zijn bijzondere moment en zijn alledaagsheid. Maar het is een goede traditie om net over de drempel van dat nieuwe jaar te memoreren hoe we in Dongeradeel ‘dwaande’ waren in 2015 en wat 2016 ons brengen zal.
Collage
Tijdens de nieuwjaarsreceptie zou een collage worden getoond die de gebeurtenissen in de gemeente Dongeradeel van het jaar 2015 laat zien. Jammer genoeg heeft de receptie niet plaatsgevonden…we hadden te maken met overmacht. De fotopresentatie wordt echter in de komend week alsnog op de website geplaatst. Ook tijdens de nog te plannen bijeenkomst van de ‘vrijwilliger van het jaar 2015’ en de bijeenkomst voor nieuwe inwoners wordt de collage getoond.
In de presentatie ziet u mooie, feestelijke gebeurtenissen, maar ook trieste momenten, en de herdenking van de zwartste periode in onze geschiedenis. Zo’n collage laat zien hoe we ons verleden, heden en toekomst als gemeenschap vorm en betekenis geven. Dank aan onze stagiair Stefan Jan Sijtsma die de collage met zorg en vormgevingstalent heeft gemaakt!
Een van de eerste beelden toont De Sionsberg. Mijn terugblik vorig jaar begon met de somberte vanwege het faillissement van de Zorggroep Pasana dat in november 2014 was uitgesproken. Maar er was begin januari van dit jaar ook perspectief op nieuw toekomstbestendig alternatief voor de hele regio. Inwoners, huisartsen, thuiszorg, ouderenbonden, wijk- en dorpsraden, kerken, vele zorgverleners; zij maakten met elkaar op de Sionsbergdag van 17 januari een plan voor passende zorg. Ruim 2.200 mensen werden voorbereid op de Sionsbergdag, op de dag zelf vertegenwoordigd door 300 deelnemers. RTVNOF heeft de dag gestreamd, zo was het thuis te volgen via Kabel Noord. RTVNOF heeft hiervoor terecht de lokale omroepaward gewonnen.
In januari selecteerden de curatoren – met verstand en hart voor de belangen van onze regio – de nieuwe kopers: ZuidOostZorg, de DC-Groep en Cardiologie Centra Nederland. Deze partijen kregen de inbreng van de regio aangeboden en spraken hun intentie uit om de zorg duurzaam en passend voor de regio te maken. Inmiddels wordt er letterlijk en figuurlijk weer volop gebouwd in Sionsberg; het lidwoord “de” is geschrapt maar de naam met als kern het drieletterwoord-ONS is gelukkig gebleven. Begin dit jaar vindt de opening plaats van het anderhalvelijns gezondheidscentrum ‘Sûnenz’ waar de hele regio bij tientallen zorgaanbieders terecht kan. De Waadwente wordt aangepast aan de eisen van deze tijd en in de poliklinieken worden op dit moment weer 12 specialismen aangeboden. De Sionsbergdag kreeg een vervolg in overleggen met verschillende klankbordgroepen. Nog niet alle wensen zijn gehonoreerd en er is geen garantie dat dat gaat gebeuren. Een 24uurs-spoedvoorziening staat hoog op de verlanglijst en het is zeker geen luxe in onze regio waar ook acute zorg dichtbij beschikbaar zou moeten zijn. Maar we weten ook dat zo’n voorziening kostbaar is, toekomstbestendig moet zijn en dus op groot draagvlak moet kunnen rekenen, niet in de laatste plaats in Den Haag. Gezamenlijke inzet in 2016 op die voorziening is dus nodig. Noodzakelijk is ook dat iedereen in de regio de weg naar Sionsberg hervat. Dat gaat weer de goede kant op, maar moet echt nog beter! En dat gaat Den Haag in ieder geval niet voor ons regelen.
Al wel klaar is de ingrijpende herstructurering van de Fonteinslanden. De gemeente zorgde voor een gescheiden en duurzaam rioolstelsel, veiliger straten en oversteekplaatsen bij scholen, meer parkeerplakken, energiezuinige straatverlichting en uiteraard een totale opknapbeurt van het Fonteinspark, waar de fontein weer sprankelt.Thús Wonen knapte de woningen van binnen en van buiten op en bouwde nieuwe appartementen en woningen. En natuurlijk is de hele wijk aangesloten op glasvezel. Een miljoeneninvestering die de wijk verdiende.
Gestart en afgerond in 2015 is de aanleg van de Verbindingsvaart in Dokkum die de Dokkumer Ie met de Wâldfeart verbindt. Wethouder Albert van der Ploeg gaf op 30 april het startsein, nadat alle voorbereidende werkzaamheden waren verricht. In mei moest aannemer Elzinga de werkzaamheden even staken, want hij stuitte op een onverwachte archeologische vondst: restanten van een pannen- en steenbakkerij (een zogeheten tichelwerk) uit de 15e eeuw. In de steenbakkerij werkten mogelijk de monniken van het toenmalige klooster Klaarkamp. Archeologen deden hun onderzoekswerk, maar het grootste deel van de vindplaats blijft ondergronds bewaard. Eind december werd de aanleg van de nieuwe brug in de Birdaarderstraatweg en het parkeerterrein van de trailerhelling afgerond. Ook aanlegplaatsen voor boten van de bewoners van de Woudhorne en de TrijeTerpen maken deel uit van het project dat als een dikke plus op het Súd Ie project voor eigen inwoners en bootjesmensen van buiten een aanwinst is.
En de aanleg van die andere, zwaar bevochten verbinding over de weg, de Centrale As, vordert gestaag. Het noordelijke deel van het project is eind september geopend. De opening had natuurlijk een feestelijk karakter, ondanks de nogal zure berichtgeving van de Omrop. Vooral Albert van der Ploeg ergerde zich daar vreselijk aan en klom in de digitale pen. Dat helpt natuurlijk niet, maar het lucht wel op. De Centrale As was en is geen luxe. Het is een verbinding die onze regio eindelijk op een fatsoenlijke en veiliger manier aantakt op het provinciale en nationale wegennet. Bovendien wordt er zwaar ingezet op een goede landschappelijke inpassing en ook voor die ruimtelijke kwaliteit is terecht veel geld beschikbaar. De nieuwe route ontlast de vele dorpen aan de oude route waar oude verbindingen hersteld kunnen worden..
In 2016 moet het gehele project afgerond zijn. Dat vergt nog een aantal forse ingrepen aan de oostkant van Dokkum. Een kunstwerk zal als onderdeel van It Nije Bolwurk het begin- of eindpunt van de Centrale As markeren en als visitekaart van Dokkum fungeren. Natuurlijk wordt de afronding van de hele Centrale As met de hele regio gevierd.
Het belang van de Centrale As voor de bereikbaarheid van Dokkum staat buiten kijf. Ondernemend Dongeradeel is een groot pleitbezorger van de As. En terecht. Maar dan is ook de oproep aan ondernemend Dongeradeel om optimaal gebruik te maken van deze nieuwe verbinding voor inkomende klanten, leveranciers, werkers en bezoekers.
Want voor een vitale gemeenschap is bedrijvigheid en werkgelegenheid cruciaal. Gelukkig trekt de economie aan, ook in onze gemeente. Maar zekerheden zijn er niet; kansen en bedreigingen des te meer. De ontslaggolf in de dienstensector, raakt ook de werkers in onze gemeente. Het is de vraag of dat verlies door nieuwe diensten en nieuwe banen wordt gecompenseerd. Een stevig aanbod van werk voor lager opgeleiden blijft noodzakelijk, maar is niet gegarandeerd. Ook de maakindustrie die onze regionale economie kenmerkt, kan niet zonder kennis en innovatie, samenwerking in de keten of juist cross-sectoraal. Maar sterke bedrijven en slimme ondernemers zullen het dankzij die innovatie in product, bedrijfsvoering en marktbenadering redden. Zo heb ik goede hoop op prachtige innovatie en nieuwe, duurzame producten made in Dokkum in 2016.
Blij worden ook van starters en doorstarters die economisch Dongeradeel schwung geven. Een van hen is Jan Wiersma, die ik onlangs bezocht en die met zijn Vliegend.nl spraakmakende dronetechnologie levert. Ook hij geeft aan dat voor bedrijven als het zijne samenwerking met kennisinstellingen en partners in binnen- en buitenland voorwaarde is voor blijvend succes. Maar ook bedrijven in de gevestigde vakwerksectoren, in de horeca, de detailhandel en de recreatie moeten permanent vernieuwen om hun voortbestaan te borgen. Een gemeente kan dat niet afdwingen; faciliteren wel, en dat blijven we doen, ook in 2016, ook in regionaal verband.
Veel beelden uit de collage laten de binnenstad zien en dat is niet verwonderlijk. Er is zeldzaam veel gebeurd én gaande in het luisterrijke centrum van Dongeradeel en de regio. Ja, nog steeds is er alle reden voor zorg over de toekomst van de binnenstad en veel ondernemers zitten steeds in zwaar weer dankzij de economische crisis, de opmars van het online winkelen en de noodzaak van voldoende belevingswaarde die het publiek tot binnenstadsbezoek blijft verleiden. Het faillissement van V&D, de winkels van het Macintosh raken in geringe mate de binnenstad van Dokkum – in meer opzichten is klein inderdaad het nieuwe groot – maar het zijn nieuwe symptomen van een transitie waar geen enkele binnenstad aan ontkomt. Maar aan een veranderende maar vitale binnenstad wordt keihard gewerkt, op alle manieren en met inzet van velen. Een onvolledige, maar spraakmakende opsomming:
- In februari besloot het binnenstadsmanagement Dokkum om in vernieuwde samenstelling verder te gaan met de versterking van de historische binnenstad.
- Het parkeren buiten de binnenring staat niet meer ter discussie.
- De koopzondag is na een meerderheidsbesluit in de gemeenteraad staand beleid geworden.
- Het ondernemersfonds is geëvalueerd en voortgezet.
- De website Dokkum.nl , de digitale entree tot de stad, is geheel vernieuwd.
- De site In-Dokkum geeft mooie reportages vanuit Dokkum.
- Ook dit jaar was er weer een schoonmaakactie in de binnenstad.
- De plannen voor de nieuwe bewegwijzering zijn rond.
- Er zijn in elk seizoen kleine of grotere evenementen in de stad.
- In september kwam het bericht dat de leegstand in Dokkum is gehalveerd. De binnenstad zit dus weer in de lift.
- Vakwerk werpt nog steeds zijn zoete vruchten af.
- De ondernemers die eerder al met succes de Bonifatiusbitter lanceerden, kwamen in juli met de chique Bonifatiuspepermunt en in november dronken we het eerste smaakvolle Bonifatiusbier. Dokkum als stad van brouwers van excellent bier herleeft en als het meezit krijgt deze productielijn in 2016 nog een promotioneel en historisch verantwoord vervolg.
- Stichting Arlanta startte een project voor hoogbegaafde kinderen. Zij namen de binnenstad van Dokkum onder de loep en presenteerden in december hun ideeën in de raadszaal van het gemeentehuis.
- De Bonifatiustoren kan dankzij een stevige inzamelingsactie gerepareerd worden en de stad blijven markeren..
- Met de uitvoering van het Súd Ie-project werken van binnen naar buiten, dus de resultaten in de stad zijn het eerst zichtbaar en vooral bruikbaar voor bezoekers van Dokkum en omgeving. Er is een gloednieuw sanitairgebouw gekomen in het centrum van Dokkum. Ook de beide andere sanitairgebouwen zijn opgeknapt. Parkeerterrein de Helling is opgeknapt en heeft extra parkeerplekken gekregen. Er is gebaggerd en gesaneerd en nieuwe oeverbeschoeiing aangebracht. Bovendien is een prachtige boulevard gecreëerd met een duurzame steiger waar ook grote boten ideaal aan kunnen leggen. En ook het aanpassen van de bruggen in de Súd Ie-route is De eerste brug in de Dongeradyk is afgelopen zomer verhoogd tot de vereiste doorvaarthoogte van 2,5 meter.
- De Anjelierstraat werd na eerdere pogingen nu echt opgeknapt waarmee een rotte plek in de binnenstad verdween.
- Dit jaar heeft Jansma Drachten in opdracht van de gemeente de kademuren gerenoveerd en de brug Lytse Pyp vervangen. Ook de Koornmarkt is weer een plaatje!
Kortom, heel veel mooi werk dat resultaat oplevert voor ondernemers, bewoners, bezoekers en hoeders van de binnenstad en enthousiasme losmaakt dat de komende jaren hard nodig blijft. Binnenkort wordt de binnenstadsvisie gepresenteerd en wat later zal de gemeenteraad de visie vaststellen. De visie vormt ook de basis voor het nieuwe bestemmingsplan voor de binnenstad. Tijdens stadswandelingen en debatten zijn veel ideeën en bruikbare informatie opgehaald. De gewenste functie van de Zijl, de Markt, de groenstructuur, de verkeersstructuur en bijbehorende bewegwijzering zijn belangrijke beslispunten. Wellicht zijn de fractiekamer en de burgemeesterskamer van het stadhuis straks de gelagkamers van nieuwe horecavoorzieningen aan De Zijl die dan samen met de Diepswal het bruisende middelpunt van Dokkum vormen met veel terrassen, bootjes en gezelligheid. De structuur voor het kernwinkelgebied zoals die eerder door het binnenstadmanagement werd benoemd, de Dokkumer D , wordt ook in de stadsvisie voorgesteld. De Markt heeft in de visie eerder de functie van stadspark, een tegenhanger van de dynamiek aan de Zijl en Diepswal.
De Markt is waarschijnlijk de meest bediscussieerde locatie in de binnenstad en we hebben er veelvuldig aan geknutseld. Maar iets van een stadspark of huiskamer is het nooit geworden. De komende maanden zullen uitwijzen of dat wel gaat lukken. In dat verband moet het Fontein-project natuurlijk genoemd worden. Dokkum krijgt een cadeau. Een bijzonder cadeau, want het is een fontein waarin de kracht van Dokkum als Elfstedenstad én Bonifatiusstad tot uiting komt. Deze fontein hoort bij een reeks van 11 fonteinen die de Elfstedenroute markeren. Kunstenaars met internationale bekendheid ontwerpen de fonteinen en er wordt tegelijk gewerkt aan een marketingconcept dat de internationale aantrekkingskracht van deze Elfstedenmanifestatie moet bevorderen. Kunstenares Birthe Leemeijer maakte het concept-ontwerp voor Dokkum.
Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 presenteerde op 17 september in Grote Kerk dat concept-ontwerp als startpunt van het project. We vroegen om reacties op het ontwerp van de IJsfontein en dat werden er zo’n 150. Het concept-ontwerp is dus spraakmakend en dat is mooi! . De parkeermogelijkheden, de ruimte voor evenementen en de stedenbouwkundige inpassing van het ontwerp zijn de belangrijkste thema’s in de reacties. Bovendien zijn er vorig jaar nog andere plannen voor de inrichting van de Markt gepresenteerd die niet onbesproken kunnen blijven. Nog deze maand wordt het gesprek over de inrichting van de Markt voortgezet met mensen die gereageerd hebben op het ontwerp. Een externe stedenbouwkundige zal de regie voeren. Duidelijk moet worden of de Markt definitief de plek voor de IJsfontein zal worden en, zo ja, welke aanpassingen dat vergt. Wat de uitkomst ook zal zijn, ik hoop van harte dat we in de komende jaren de Markt echt kunnen presenteren en ervaren als een stijl- en smaakvolle huiskamer van onze prachtige binnenstad en geen ratjetoe van te veel compromissen.
Elders in Dokkum ontwikkelt zich ook een nieuwe huiskamer. Dat is het gebouw ‘t Bolwerk aan de Oranjewal. De gemeente verkocht het gebouw in december aan een initiatiefgroep van 5 ondernemers. ‘Het Bolwerk’ functioneert steeds meer als multifunctioneel centrum voor de stad Dokkum en heeft een duidelijke ‘mienskipsfunctie’; er vinden veel maatschappelijke en culturele activiteiten plaats. En dus veel uitwisseling tussen mensen met heel verschillende achtergronden en bezigheden en dat is een goede zaak. Als verkoopvoorwaarde is opgenomen dat deze maatschappelijke invulling minimaal tien jaar blijft bestaan. We hebben goede hoop dat ook het ‘t Bolwerk in 2016 een echte ‘brûsplak’ zal zijn.
Bruisend waren ook weer de Admiraliteitsdagen in het eerste weekend van september. De lustrumeditie was een groot succes. Het feest begon deze keer al op donderdag en die avond stond in het teken van het 100-jarig jubileum van Rabobank Noordoost Friesland. We hebben allemaal kunnen ervaren dat dit feest van Dokkum groeit en bloeit, ook als de weersomstandigheden minder zomers zijn! Zo’n 50.000 mensen uit de regio en daarbuiten hebben deel genomen aan de vele festiviteiten in en rond het water van Dokkum. In de gracht was een fantastisch podium gebouwd en met de verlichte bootjes en schepen in de grachten, de swingende optredens, de samenwerkende horeca en een enthousiast publiek was het ’s avonds weer een sprookje! Dankzij een ijzersterke organisatie, grote en kleinere sponsoren, een legertje vrijwilligers en goede samenwerking met de gemeente zijn de Admiraliteitsdagen een begrip geworden in Fryslân. Ik hoop dat het succes van vorig jaar zich herhaalt in 2016.
Steeds mooier en succesvoller wordt ook de Kerstfair. 11 december was Dokkum weer het Dickens-decor waarop duizenden bezoekers afkwamen. Heel veel deelnemers met een heel divers aanbod aan lekkers en moois. Fraai uitgedoste figuranten, inclusief betoverende engelen, feestelijke verlichting, goede happen en drankjes en een uitgelaten sfeer. Hulde aan de organisatie en alle deelnemers. En heel graag maak ik begin januari 2017 weer dit compliment.
Het TREK-festival beleefde vorig jaar, eind maart, zijn première. Plaats van handeling is het prachtige Nationaal Park Lauwersmeer, maar de aftrap in de Bonifatiuskerk was een muzikale rondreis met de gezenderde grutto Amalia, met als reisleiders Theunis Piersma en Sytze Pruiksma. Bezoekers konden het hele weekend hun eigen trekschema bepalen en bij meer dan 30 deelnemende toeristisch ondernemers in het hele gebied neerstrijken. Voor een culinair experiment, een workshop, een lezing, een muzikaal intermezzo; volop keuze. Dit bijzondere festival verdient een vervolg en dat gaat er komen: op 2 en 3 april dit jaar 2016. Aan de organisatie en het programma zal het niet liggen, dat bewijs van kunnen is geleverd. Opnieuw een mooie gelegenheid voor de toeristisch ondernemers in de Marne, Kollumerland én Dongeradeel om zich te presenteren. Nu nog beter weer, want dat was eind maart vorig jaar helaas van de categorie “bar en boos”.
Er was nog een nieuw evenement met een totaal ander karakter, dat een mix van emoties opriep, en qua organisatie ook een krachttoer was: de Samenloop voor Hoop die in juni voor het eerst in Dongeradeel werd gehouden. 24 uur aaneen wandelden, 780 deelnemers van 42 teams als symbool voor de voortdurende strijd tegen kanker. Én om een mooie bijdrage voor het KWF Kankerfonds binnen te halen. Uiteraard veel aandacht in die 24 uur voor zij die tegen de ziekte vechten, verliezers en overlevers. Het vergde het uiterste van de organisatie, maar het is hen gelukt om, opnieuw met inzet van enorm veel vrijwilligers, zoveel mensen letterlijk en figuurlijk in beweging te krijgen en een 24-uurs programma vlekkeloos en veilig te laten verlopen. Bijzonder moment was de ceremonie op vrijdagavond waarbij de wandelaars de route liepen die verlicht was met 1500 kaarszakken. Voor heel veel mensen is deze Samenloop van grote betekenis geweest en de geldelijke opbrengst was ook fantastisch: Op zaterdagmiddag werd voorzitter Anneke Kooistra een cheque overhandigd met een bedrag van €41.725,00!. Met dank aan een ieder die aan dit evenement en deze opbrengst heeft bijgedragen.
En natuurlijk was er op de laatste zaterdag in juni het Concours Hippique, de 76e editie en dit keer in het Harddraverspark, wegens werkzaamheden in het Tolhuispark. Qua locatie even iets minder, maar de zon maakte heel veel goed.
En ook Dokkum Open Air vond weer plaats in juni. Een bijzonder muziekspektakel voor een bijzonder, maar hartelijk en volop genietend publiek. Het zou de laatste keer zijn dat de gebroeders Visser het evenement organiseren, maar in 2016 is DOA er weer en weer op een andere locatie. Gelukkig maar. Door de inzet en het enthousiasme van de organisatie, is het draagvlak voor dit evenement stevig, net als de muziek!
Zoals elk jaar waren er ook in 2015 weer een aantal jubilea te vieren. Zowel De Vereniging voor Handel en Industrie Dokkum (H&I), woonzorgcentrum De Skûle in Metslawier, als het Dokkumer Christelijke mannenkoor Pro Rege vierde het afgelopen jaar hun 50-jarige jubileum. In 2015 was het ook 400 jaar geleden dat de stad Dokkum de opdracht gaf aan Jean en François Simon om ‘een clockenspel te maken van 14 clocken op het Raadhuisplein’. Drukkerij Douma heeft zich voor hun kalender 2015 door dat gegeven laten inspireren. De directie haalde in de begeleidende brief aan relaties een oud gezegde aan dat ik nog niet kende, maar graag in ere herstel voor momenten waarop iemand onzin uitkraamt: “hij praat als het Dokkumer carillon”.
Beste mensen, de grotere evenementen krijgen ook in de media de meeste aandacht. Maar neem van mij aan, ook in dorpen weet men mooie feesten te organiseren en vieren. Dorpsfeesten mét feestwagen waren er in 2015 volop. Anjum, Engwierum, Hantum, Holwerd, Metslawier, Morra-Lioessens, Paesens-Moddergat, Niawier-Wetsens, Raard en Ternaard maakten er iets moois van voor eigen inwoners en gasten. Met groot enthousiasme werken veel inwoners aan die praalwagens die dan ook graag getoond worden aan de buitenwacht. Ook in 2015 bleek dat goede afspraken in een vroeg stadium over routes, begeleiding van politie waar nodig en regie vanuit de organiserende comités bijdragen aan feestelijkheid en veiligheid. Een aanpak die we in 2016 voortzetten met de dorpen die straks hun feest vieren.
Maar in stad en dorpen wordt niet alleen voor feesten en partijen vrijwillige inzet geleverd door heel veel mensen. Ontzettend veel vrijwilligerswerk wordt verricht om zieke familieleden, buren en vrienden bij te staan, om het verenigingsleven vitaal te houden of om werk te verzetten in organisaties en instellingen dat noodzakelijk is, maar waarvoor domweg geen geld beschikbaar is. Het zijn de mantelzorgers, de mensen van de buurtzorg, de vrijwilligers in de zorginstellingen, de kerken, sport- en muziekverengingen, de dorps- en wijkraden, de scholen, musea, volkstuinen, de wereldwinkel, de Wissel, het Bolwerk, de Kinderboerderij, de Klyster en al die organisaties die ik in deze opsomming niet heb genoemd. Zo nu en dan heb ik de eer om mensen die zich jarenlang belangeloos hebben ingezet voor de ander en de goede zaak koninklijk te onderscheiden. Ook in 2015 was dat het geval. Mijn ervaring is dat de gedecoreerden veelal bescheiden mensen zijn die geroerd zijn door de publieke erkenning, maar daar niet op uit zijn. Des te fijner om juist hen eens flink in de zon te zetten en ik doe ook nu weer de oproep aan iedereen om de gemeente te benaderen wanneer u denkt dat iemand voor die onderscheiding in aanmerking komt en dat u hem of haar een plezier zult doen met die aandacht. De gemeenteraad heeft besloten jaarlijks de Vrijwilliger van het Jaar aan te wijzen. Die prijs wordt binnenkort voor het eerst uitgereikt. In hem of haar danken we alle mantelzorgers en vrijwilligers die zich, meestal achter de schermen, met hart en ziel inzetten voor de ander en voor de goede zaak. Zij houden de samenleving draaiende!
2015 was natuurlijk niet alleen een jaar van geluk, feest en hoogtepunten. In uw persoonlijk leven zult u het nodige verdriet hebben beleefd en sommigen kregen het bijzonder zwaar te verduren door ziekte of overlijden van dierbaren. Dat verdriet vinden we meestal niet terug in de media. Soms wel, zoals de brand aan de Hoedemakersweg waarbij een jonge vrouw omkwam. En bij verkeersongevallen in Anjum en Wetsens en ook elders in de provincie kwamen inwoners van Dongeradeel om het leven. Op dat soort momenten is het van belang dat er steun en troost te vinden is bij de ander. En dat de levensmoed weer een kans krijgt.
Voor heel andere, maar ook wezenlijke vormen van zorg is de gemeente sinds 1 januari vorig jaar verantwoordelijk. De Jeugdzorg, de Participatiewet en de WMO zijn, met fikse bezuinigen op de budgetten, overgeheveld naar de gemeenten. Dongeradeel voert die taken uit in een samenwerkingsverband van 6 gemeenten. Een verantwoordelijke, zorgvuldig en rechtvaardige uitvoering van alle taken binnen dat sociaal domein blijft een van de grootste uitdagingen waarvoor we staan. Ook de gemeenteraad realiseert zich dat en met grote regelmaat stond dit thema dan ook op de agenda van commissie en raad. Het eerste uitvoeringsjaar zit erop, na een heel intensieve voorbereiding. De gebiedsteams zijn volop aan de slag en inwoners en professionals weten de gebiedsteams steeds beter te vinden. Extra geld dat het rijk beschikbaar stelde voor onder andere de huishoudelijke hulp werd voor de doelgroep beschikbaar gesteld en in dit overgangsjaar kreeg continuïteit van zorg prioriteit. Geen wachtlijsten en waar zorg urgent was, werd die verleend. We hebben nog een lange weg te gaan en dat wisten we bij de start. Maar er is een goede basis gelegd waarop we het komende jaar voortbouwen. Als alle herindicaties zijn geweest, de samenwerking tussen gebiedsteams en alle betrokken organisaties op sterkte is gebracht, de inwoners tevreden zijn met de geboden hulp en zorg en de gemeenten de kosten kunnen bolwerken; dan pas kan er sprake zijn van een geslaagde transitie. Eén ding weet ik zeker: de medewerkers in de frontlinie doen hun uiterste best en willen graag de volgende stappen zetten. Volgend jaar maken we weer de balans op!
De opvolger van Oostergo, NEF, is in belangrijke mate verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet. En NEF boekt goede resultaten, ondanks de jaarlijks afnemende bijdragen vanuit het rijk. NEF bewijst zich als allround leer- en werkbedrijf. Maar die resultaten kunnen alleen geboekt worden in samenwerking met grote en kleine bedrijven en overheden die mensen al dan niet tijdelijk in dienst nemen. Probo Sign, een snelle groeier en winnaar van de ondernemersprijs NOF, is een mooi voorbeeld. Op die manier krijgen mensen een nieuwe kans. Meedoen, van betekenis zijn, is van het grootste belang. We hopen dan ook van harte dat, met het aantrekken van de economie, ook de kansen groeien voor mensen die een extra duwtje nodig hebben. Voor sommigen is betaald werk niet of niet meer weggelegd. Maar ook zij verdienen een plek onder de zon. Ook voor hen maar ook mét hen moeten we die plek blijven zoeken.
Beste mensen, dat ‘warbere’ Dongeradeel dat ik u tot nu schetste is bijna altijd een kwestie van samenwerken. Die energie blijft broodnodig. Op de schaal van Dongeradeel, maar ook op regionaal niveau.
Gelukkig weten we in de regio Noordoost Friesland steeds beter hoe dat moet. Binnen het Netwerk Noordoost werken gemeenten en provincie, ondernemers, corporaties, onderwijs-, zorg- en bewonersorganisaties steeds beter samen aan het behoud van een vitale en aantrekkelijke regio. Een regio die niet in de kramp schoot door de krimpprognoses, maar de krachten bundelde om met inbegrip van de gevolgen van bevolkingsdaling, vergrijzing en ontgroening de regio te ontwikkelen van Meer naar Beter. De afgelopen jaren zijn er aan de hand van de Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) projecten gestart om te zorgen voor een aantrekkelijke woon-, werk- en verblijfsregio. Bijna alle projecten zijn uitgevoerd of in uitvoering. Voor Dongeradeel is het Súd Ie Project een heel belangrijke. Maar ook de Dorpsontwikkelingsmaatschappijen die in Metslawier, Paesens-Moddergat, Holwerd en Ee nog steeds zorgen voor de aanpak van panden en de publieke ruimte. Met eigen geld, aangevuld met leningen en subsidies pakken de inwoners dreigende verpaupering aan en de successen zijn zichtbaar. Over belangstelling van buiten, zeker ook van de media hebben de deelnemers niet te klagen. Helaas is de aanvraag van een flinke bijdrage uit het Waddenfonds onlangs afgewezen. Maar links- of rechtsom moet dit project voortgezet worden.
Deze regionale aanpak heeft het afgelopen jaar een vervolg gekregen in ANNO II, die vanaf 1 januari 2016 garant moet staan voor een vruchtbare voortzetting van de regionale samenwerking. In deze agenda staan drie hoofdthema’s centraal: Wonen & Leven, Economie en Grien & Blau. Belangrijk verschil met ANNO I is, dat niet een hele lijst van nieuwe projecten centraal staat, maar de aanpak van 16 opgaven die we met elkaar hebben benoemd als belangrijkste voor de komende jaren. Nieuwe projecten kunnen zich aandienen, maar die komen dan voort uit het werk van samenwerkende coalities en moeten voldoende draagvlak hebben en betaalbaar zijn. De vele miljoenen die we bij de start van ANNO I beschikbaar hadden, zijn er niet. Dat is jammer, maar de grote investeringen in wegen, water en stenen zijn gaande en er is nu heel veel werk te doen dat met bestaande middelen en menskracht verricht kan worden. Bovendien kunnen ook de mensen in onze regio een beroep doen op de Leader-gelden en de middelen van het Mienskipsfonds van de provincie.
Gezamenlijk, maar goed georganiseerd, zullen we op zoek moeten naar oplossingen voor de urgente vraagstukken, zoals: de spreiding van voorzieningen; passende zorg bij de regio van nu en straks; behoud van kwaliteit van onderwijs en opleidingen ondanks het dalend aantal leerlingen; een duurzaam woningbestand dat beter aansluit op de vraag van de bevolking; een toekomstbestendige detailhandelsstructuur; een betere en betaalbare vorm van openbaar vervoer; verduurzaming in de volle breedte; beschikbaarheid van breedband in de hele regio; een plus op het kennisniveau en de innovatiekracht; versterkt ondernemerschap; een goede verbinding tussen landschap, natuur en landbouw; ontwikkeling van recreatie en toerisme die zich verhoudt tot het unieke landschap en natuur en een toekomstbestendig watersysteem.
Alle hens aan dek dus. En voortbouwen op wat we in de afgelopen jaren tot stand hebben gebracht met ieders inzet en met een geweldige ondersteuning van de vrouwen in het Streekhûs.
En als het een beetje meezit, met meer en gerichte steun vanuit het Rijk. Daar was onze lobby voor de krimpstatus in het afgelopen jaar op gericht. Die status werd begin juli officieel toegewezen aan Noordoost Friesland. Het levert wat extra geld op en de verwachte korting op de verhuurdersheffing voor de corporaties is ook van belang. Maar het gaat er vooral om dat we beter en vaker toegang krijgen tot maatregelen, aangepaste regelgeving en voorzieningen die we nodig zullen hebben, maar zelf niet kunnen afdwingen of bekostigen. Samen met de andere krimpregio’s zitten we dichter bij het vuur en met die andere regio’s valt er nog veel te bevechten. Dat hebben we eind vorig jaar ook ervaren bij het maken van een eerste samenwerkingsagenda met het rijk. De leefbaarheid in krimpregio’s is in Den Haag nog een stiefkind. Dat verandert Noordoost Friesland niet alleen en niet onmiddellijk, maar we hebben wel een missie.
Wie de weg naar Den Haag ook goed weten te vinden, zijn de mannen van Holwerd aan Zee. De belangrijkste onderdelen van dat superproject kent u, want die zijn echt overal gepresenteerd en met bewondering en enthousiasme ontvangen, ook bij Tweede-Kamerleden. De plannen kunnen in alle opzichten een grote impuls geven aan de leefbaarheid in onze regio. Het brede draagvlak voor dit initiatief is dus een stap in de goede richting. Dit jaar wordt nader onderzoek gedaan naar de kansen, kosten en financiering van het plan Het zou geweldig zijn als dit project, in welke variant dan ook, richting uitvoering wordt gebracht. Een enorme opsteker voor Holwerd, de hele regio en een icoonproject in het kader van de krimpaanpak.
Dames en heren, we zijn niet naïef en kennen de zorgen en problemen die komend jaar ook op ons pad liggen, maar we barsten ook van de energie om de kansen te verzilveren. Kansen en voortgezet werk in uitvoering heb ik genoemd. En er is zicht op meer in 2016:
- Bruggen in het Súd Ie-traject in het Fûgellân worden verhoogd en het projectwerk in buitengebied wordt voltooid;
- De bouw van de nieuwe sporthal bij het zwembad wordt voorbereid;
- De bouw van het MFA in Anjum kan naar verwachting eind 2016 beginnen;
- Thús Wonen bouwt nieuwe woningen in de Hoedemakerspolder en verkoopt minder huurwoningen in de dorpen. De koerswijziging van de corporatie en de open communicatie van Thús Wonen is een verademing;
- Er wordt verder gewerkt aan de plannen voor de Houtkolk;
- In interactie met de omgeving ontstaat er een visie voor het Harddraverspark met flexibiliteit en ruimte voor nieuwe initiatieven;
- We blijven alert en zeer kritisch bij nieuwe aanvragen voor gaswinning in onze gemeente, nu het vertrouwen in rijk en NAM zo ernstig is geschaad;
- Met de eigenaren van de Prinslocatie proberen we een alternatief uit te werken voor het scenario “niets doen”;
Én de ambtelijke fusie van Dongeradeel, Dantumadiel, Kollumerland c.a. en Ferwerderadeel moet op 1 januari 2017 wel een feit zijn. 1 januari 2016 hebben we niet gehaald. Dat is jammer, maar met lessen uit het proces tot nu toe en versterkte sturing op het vervolg, moet die ene, sterke DDFK-organisatie er op 1 januari staan. Raad en college van Dongeradeel hopen van harte dat op 23 maart alle raden van de vier gemeenten besluiten tot een bestuurlijke fusie per 1-1-2019. U weet inmiddels wel waarom! Zo’n besluit zal de samenwerking in de komende jaren vleugels geven. Als niet alle gemeenten dat besluit nemen, ontstaat er een nieuwe situatie.
En het college van Dongeradeel gaat van start met een gewijzigde bezetting. Ook dat kan u niet zijn ontgaan. Op de valreep van het oude jaar hebben velen afscheid genomen van Sicco Boorsma. Dat was een warm afscheid met lovende woorden en dat kwam hem toe. Zijn vertrek was niet gewenst maar de uitkomst van een politieke confrontatie en Sicco heeft zich daarmee verzoend. Met Pieter Braaksma is het college weer op sterkte gebracht. Op Albert en Pytsje kunt u beslist blijven rekenen en dankzij de herbenoeming in januari vorig jaar mag ik voorlopig ook blijven werken in en voor Dongeradeel en dat doe ik met grote liefde. Met dat college, en betrokken raad en gemeentelijke organisatie gaan we in 2016 bijzonder graag de samenwerking met u voortzetten.
Verbondenheid met elkaar en samen werken aan een sterke gemeenschap is meer dan ooit nodig, als die verbondenheid op de proef wordt gesteld. Alle terugblikken in de landelijke media op het jaar 2015 werden gedomineerd door het gruwelijke geweld in het Midden-Oosten, de terreuraanslagen in Europa, de vluchtelingenstroom richting westen en de onmacht van Europa om in deze crisis gezamenlijk op te trekken. In 2015 herdachten we 70 jaar bevrijding van terreur, vervolging en onderdrukking. Nog nooit heb ik zoveel mensen zien juichen, zwaaien en zingen in de Breedstraat van Dokkum als bij het warm onthaal van de Canadese bevrijders van toen. En op 22 januari zat de Fonteinskerk stampvol met jonge mensen die heel indringend de executie van de twintig mannen in Dokkum herdachten. Die herdenkingen maakten duidelijk dat we onze vrijheid en het leven in een rechtsstaat koesteren; de aanslagen in Parijs maakten duidelijk dat die vrijheid niet vanzelfsprekend is en kwetsbaar. Die buitenwereld op drift maakt angstig en onzeker. En toch kunnen we in een open wereld niet de luiken en de ogen sluiten voor wat elders gebeurt en de gevolgen daarvan. Op het wereldtoneel kunnen we de regie niet bepalen, we kunnen slechts hopen dat het geweld uiteindelijk een keer zal nemen. Maar we kunnen wel een beetje ruimte maken voor mensen in nood, die een veiliger heenkomen zoeken. Het college, met brede steun in de raad, heeft zich uitgesproken voor de bouw van een nieuw AZC in Dokkum voor de opvang van maximaal 600 vluchtelingen. Tijdens de informatieavond op 6 oktober en in de vele gesprekken daarna werden zorgen geuit, maar bleek er ook steun te zijn voor de opvang van vluchtelingen. Dokkum heeft ook langjarige ervaring met een dergelijke opvang. Nog meer dan in het verleden zullen we inzetten op deelname van de nieuwe bewoners aan de Dongeradeelse samenleving en uiteraard is de aandacht voor veiligheid van bewoners binnen en buiten het AZC afgestemd op wat nodig is.
De komst van de asielzoekers bereiden we voor in overleg met een klankbordgroep. En ook voor deze nieuwe taak doen we een beroep op professionals en vrijwilligers. Daar zit ik niet over in. Een welwillend welkom en een helpende hand zijn de zachte krachten die in de Dongeradeelse gemeenschap veel goeds tot stand brengen. Dongeradeel is een sterke gemeenschap en in die gemeenschap “krije wy dit foar elkoar’!.
Beste mensen, ik wens u en uw dierbaren een gezond, energiek, hoopvol en barmhartig 2016!
Marga Waanders
Burgemeester Dongeradeel
