Na meer dan twee jaar archiefonderzoek en schrijven werd het boek over ‘Bierbrouwen in Dokkum’ woensdagmiddag in de vroedschapszaal van het stadhuis gepresenteerd. Warner B. Banga en Piet de Haan stelden in opdracht van de stichting Dockumer Biergilde een boekwerk samen over de geschiedenis van het bierbrouwen in Dokkum. Dit boek is een nieuwe uitgave van de stichting Historia Doccumensis.
Sneupers voor Dockumer Biergilde
Warner B. Banga en Piet de Haan, de ‘sneupers’ van de Historische Vereniging van Noordoost-Friesland, onderzochten op verzoek van de stichting Dockumer Biergilde het bierbrouwen in Dokkum door de eeuwen heen. Om alle feiten en gegevens te achterhalen doken de twee in eeuwenoude archieven: “Piet deed voornamelijk pre-kadestraal onderzoek in het streekarchief van Noordoost-Friesland, waarvoor hij tienduizenden proclamaties, hypotheken en koopbrieven doorlas op zoek naar eigenaren van alle panden in de binnenstad. Maar ook in het Tresoar (bewaarplaats van de geschiedenis van Friesland, ofwel het rijksarchief in Leeuwarden) heeft Piet honderden uren gezeten. Gelukkig kan tegenwoordig veel onderzoek ook online via verschillende websites. Zelf ben ik naar Nederlandse en Duitse brouwerijmusea geweest om brouwersgereedschappen en voorwerpen te fotograferen.” aldus Warner.
Lekker biertje met verhaal
Het ontstaan van dit bierboek begon met een “lekker biertje” van de initiatiefnemers Frank van Dijk, Remco van Dijk en Berend Wouda. Warner vertelt: “Deze Dokkumer bierbrouwers hadden een lekker biertje en wilden daar een mooi verhaal bij, dus vroegen ze mij er een boekje over te schrijven. Dat dit bierboek uiteindelijk 452 pagina’s dik is geworden, bijna twee-en-een-halve kilo zwaar, dat hadden we van tevoren niet bedacht! Maar toen we eenmaal in de bierhistorie waren gedoken, bleek dat de halve economie van Dokkum op bier draaide en dat kwam door de Bonifatiusbron.”
Bonifatiusbron
Over die Bonifatiusbron wordt uitvoerig in het boek gesproken: “Vroeger dronk iedereen bier, geen water. Water was onbetrouwbaar en zat vaak vol bacteriën. Dokkum was de enige plek in Friesland waar zandgrond tegen de kleilagen aan lag en waar dus geen dikke veenlaag tussen zat die al het water opzoog. Zo vormden zich zoetwaterbekkens op de kleilagen en ontstonden op laaggelegen plekken bronnen of wellen, waardoor we hier heel zuiver zoet water hadden voor het bier. Mensen schreven ‘het wonder van de bron’ toe aan Bonifatius. In het boek worden de drie ‘bronnen’ van Dokkum uitvoerig beschreven, waaronder de Bonifatiusbron, waardoor Dokkum een pelgrimsstad is geworden. Maar ook een bierstad! We hebben berekeningen gemaakt, waaruit blijkt dat er jaren waren waarin er ruim 2 miljoen liter bier werd gebrouwen.”
Ontstaan bierbrouwen in Dokkum
Warner kan uren vertellen over dit onderwerp, waar Piet en hij tweeëneenhalf jaar mee bezig zijn geweest: “En dat zonder ruzie! We weten precies wat we aan elkaar hebben en kennen elkaar inmiddels door en door. We zijn geweldig op elkaar ingespeeld: Piet was de archiefonderzoeker en leverde de bouwstenen, waarmee ik een verhaal schreef met bijpassende beelden en opmaak.”
Ontdekkingen
Over een paar van de mooiste verhalen en ontdekkingen vertellen Warner en Piet: “In 1985 werd het pand naast waar nu de Kruidvat zit, verbouwd. De timmerman vond toen proppen papier in de kieren en die zijn altijd bewaard gebleven. Wij hebben die proppen gestreken en ontcijferd, want hier zat vroeger een bierbrouwerij. We vonden toen nota’s uit 1793 met informatie die we nog nergens anders in een archief hadden gevonden! Ja, dan waren we wel even heel enthousiast. Maar ook toen we een stuk vonden uit het weeshuisarchief. Daar stond in geschreven dat de weeshuisjongens niet alleen naar de kelder mochten om kannetjes bier af te tappen, want dat ging weleens mis… Verder verklappen we niks, iedereen kan beter het boek lezen! Zo ontdekten we bijvoorbeeld ook waar de naam van de Posthoorn vandaan komt…”
Goedkeuring burgemeester Waanders
In deze maand juni komt alles samen: begin deze maand opende de Stadsbrouwerij Bonifatius, afgelopen weekend waren de Bonifatiusdagen en vandaag de presentatie van ‘Bierbrouwen in Dokkum’. Vroeger was het ook altijd rond de 5e juni, de Bonifatiusdag, dat het biergilde vergaderde in de Grote Kerk onder leiding van de presiderende burgemeesters. Daar werd dan de jaarrekening van het biergilde gepresenteerd en gecontroleerd. Op deze manier hield het stadsbestuur grip op het gilde. Vanwege deze traditie vond vanmiddag de presentatie van het bierboek plaats onder goedkeuring van de presiderende burgemeester mevrouw Marga Waanders. Zij gaf ook aan dat dit boek typisch Dokkum is: “Met elkaar de schouders eronder en met elkaar Dokkum op de kaart zetten!”
Bierdragers
De eerste exemplaren van ‘Bierbrouwen in Dokkum’ werden door twee bierdragers de vroedschapszaal van het gemeentehuis binnengedragen. Beide bierdragers waren gekleed in prachtige kostuums die speciaal voor deze gelegenheid gemaakt zijn door kostuummakers die ook betrokken zijn bij de Admiraliteitsdagen. In het biervat aan de bierboom van de dragers zaten de eerste drie exemplaren die overhandigd werden aan Frank van Dijk, Remco van Dijk en Berend Wouda: “Deze initiatiefnemers hebben echt hun nek uitgestoken om Dokkum weer als brouwersstad op de kaart te zetten!”
En nu….
Op de vraag wat het volgende project wordt voor deze sneupers, geeft Piet achterin het bierboek al antwoord: “Momenteel ben ik bezig met het inventariseren van de zogenaamde ‘huisnamen’ en straatnamen van Dokkum uit de periode 1580-1950. Vroeger hadden huizen geen nummer maar een naam en door het pre-kadestraal onderzoek kunnen we nu veel panden en namen koppelen. Warner geeft aan dat er nog zoveel over Dokkum te ontdekken is: “Natuurlijk zijn er wel concrete ideeën, maar voorlopig pin ik me nergens op vast!”
Uitgave door stichting Historia Doccumensis
Het standaardwerk van ruim 450 pagina’s dik, over het bierbrouwen in de Bonifatiusstad wordt uitgegeven door de stichting Historia Doccumensis en is geheel in full colour uitgevoerd met een harde kaft. Naast een enorme hoeveelheid informatie over bierbrouwen en de biercultuur van de noordelijkste stad van Nederland, bevat het boek de geschiedenissen van 20 Dokkumer brouwerijen en een uitgebreide namenindex voor genealogen en speurders naar familiegeschiedenis.
Het boek is vanaf donderdag bij Van der Velde Boeken, Stadsbrouwerij Bonifatius en Museum Dokkum te koop voor € 25,-. Het boek is ook te bestellen via www.historia-doccumensis.nl. Deze lage verkoopprijs werd mogelijk gemaakt dankzij de steun van vele Dokkumer bedrijven en instanties.
